އެކްސްޕޯޓް-އިމްޕޯޓް ގާނޫނަށް މިދިޔަ އަހަރުގެ ނޮވެމްބަރުގައި އިސްލާހެއް ގެނެސް ސިނގިރޭޓު ޓެކްސް އިތުރުކުރުމަކީ، އާންމު ސިއްހަތު ރަނގަޅުކުރުމަށް އެޅުނު ހިތްވަރުގަދަ ފިޔަވަޅެއްގެ ގޮތުގައި ފާހަގަކުރެވުނެވެ. އޭގެ ބޭނުމަކީ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރުން އަގުބޮޑުކޮށް، ބޭނުންކުރުން މަދުކޮށް، އިތުރަށް ލިބޭ އާމްދަނީ އިޖުތިމާއީ ޕްރޮގްރާމްތަކަށް ބޭނުންކުރުމެވެ.
ނަމަވެސް، އެއް އަހަރު ފަހުން މި ކަމުގެ މަންޒަރު މިހާރު ވަނީ ތަފާތުވެފަ އެވެ. އަގުތައް އުފުލި އަދި ދުންފަތުގެ އާދަ ދެމިއޮތްއިރު، ސިއްރު ވިޔަފާރިއެއް މި ކަމުގެ ސަބަބުން އުފެދިއްޖެ އެވެ.
މިހާރު ސިނގިރޭޓު ފޮއްޓެއްގެ އަގަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 240-250ރ. އެވެ. މިއީ މަދުން އާމްދަނީ ލިބޭ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ ފަރާތްތަކަށް އެންމެ ބޮޑަށް އަސަރުކުރާ ކަމެކެވެ.
ނަމަވެސް މަގުމަތިން ފެންނަ މަންޒަރު މިއާ ހިލާފެވެ. ސިނގިރޭޓު ވިއްކަނީ އަދިވެސް ވަކިވަކިން، ގިނަ ފަހަރު ޓެކްސް ސްޓޭމްޕް އަދި ސިއްހީ އިންޒާރުތައް ނެތި އެވެ. ވަގަށް އެތެރެކުރާ އަދި ޓެކްސް ނުދައްކާ ސިނގިރޭޓުގެ ރިޕޯޓުތައް އިތުރުވަމުންދެ އެވެ. އެންމެ ފަހުން، އެމްޕީއެލް އިން މިދިޔަ އޭޕްރީލްގައި ހިފެހެއްޓި ވަގު ސިނގިރޭޓުތަކެއް ވަގަށް ވެސް ނަގައިފި އެވެ. ފުރާނަ ސަލާމަތްކުރުމަށް ފަރުމާކުރި ސިޔާސަތެއް މިހާރު ވަނީ ފުޅާވަމުންދާ ސިއްރު އަދި ވަގު ވިޔަފާރިއަކަށް ވެފަ އެވެ.
ކަސްޓަމްސް އިން އާންމުކުރި މިދިޔަ ޖެނުއަރީ-ޖުލައިގެ ތަފާސްހިސާބުތަކުން ދައްކާ ގޮތުގައި، އާ ޓެކްސް ތަންފީޒުކުރަން ފެށި ފަހުން ގާނޫނާ އެއްގޮތަށް ދުންފަތް އެތެރެކުރުން ވަނީ ބޮޑުތަނުން ދަށަށް ގޮސްފަ އެވެ. ކަރުދާހުގައި މިއީ ކުރިއެރުމެއްގެ ގޮތުގައި ފެނެ އެވެ. ނަމަވެސް، ރާއްޖޭގެ ގައުމީ ޔުނިވަސިޓީ (އެމްއެންޔޫ)ގެ އާންމު ސިއްހަތާ ބެހޭ އިގްތިސާދީ މާހިރަކު އިންޒާރު ދެއްވި ގޮތުގައި، ރަސްމީ އިމްޕޯޓްގެ ދަށްވުން ރަމްޒުކޮށްދެނީ ނުރަސްމީ ނެޓްވޯކްތަކުން ވަންނަ ވަގު އުފެއްދުންތައް އިތުރުވަމުންދާ ކަމެވެ. އެހެން ބަހަކުން ބުނާ ނަމަ، ރެކޯޑުކުރެވޭ ވިއްކުން މަދުވުން މާނަކުރަނީ ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މީހުން މަދުވުމެއް ނޫނެވެ. އޭގެ މާނައަކީ އެއިގެން ޓެކްސް ދައްކާ މީހުން މަދުވެއްޖެ ކަމެވެ.
ދުނިޔޭގެ ޓްރެންޑްތަކަށް ބަލާއިރު، ތަންފީޒުކުރުމުގެ ގާބިލުކަމަށް ވުރެ އުންމީދު އިސްވާ ނަމަ، މިފަދަ ނަތީޖާއެއް ލިބުމަކީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ. ޓެކްސް އިތުރުކުރުން ތަންފީޒުކުރުމުގެ ގާބިލުކަމަށް ވުރެ އިސްވާ ނަމަ، ވަގު ވިޔަފާރި ފުޅާވެ، ސަރުކާރަށް އާމްދަނީ ގެއްލި އަދި އާންމު ސިއްހަތުގެ މަގްސަދަށް ހުރަސް އެޅެ އެވެ. ނަން ހާމަނުކުރާ ގޮތަށް ވާހަކަދެއްކެވި ކަސްޓަމްސް ސިޔާސަތު ދިރާސާކުރާ ފަރާތެއް ވިދާޅުވި ގޮތުގައި، ވަކިވަކި ރަށްތަކަކަށް ބެހިފައިވާ އަދި ސަރަހައްދީ ބެލެހެއްޓުން މަދު ގައުމެއްގައި، ހަމައެކަނި އަގުގެ ފިޔަވަޅުތަކުން އާދަތައް ބަދަލުކުރުމަކީ ފަސޭހަކަމަކަށް ނުވާނެ އެވެ.
އެއާ އެކު، އާންމުންގެ ނުރުހުން ސޯޝަލް މީޑިއާ އިން ވެސް އެބަފެނެ އެވެ. ސޯޝަލް މީޑިއާ ވަކިވަކި ސިނގިރޭޓު ވިއްކުމުގެ ފޮޓޯތަކުން ފުރިފައިވާއިރު، ގާނޫނާ އެއްގޮތަށް މި ވިޔަފާރި ކުރާ ފަރާތްތަކުގެ ޝަކުވާއަކީ ވަގު ވިޔަފާރިތަކުގެ ސަބަބުން އެ މީހުންގެ އަގުތައް ބޮޑުވެފައިވާ ކަމެވެ. ގިނަ ބަޔަކު ދެކޭ ގޮތުގައި، އިސްލާހުގެ ބުރަ އޮތީ ގާނޫނާ އެއްގޮތަށް ވިފާރިކުރާ މީހުންނަށެވެ. ވަގު ވިޔަފާރިތަކުން ނަގަނީ ބޮޑެތި، ނާޖާއިޒު ފައިދާތަކެވެ. މިފަދަ މާހައުލެއްގައި، މި ސިޔާސަތުގެ މަގްސަދު ކަމަށްވާ އާންމު ސިއްހަތު ރައްކާތެރިކުރުން ގެއްލިގެންދާނީ ޝައްކާއި ނުތަނަވަސްކަން އަދި ހަމަހަމަކަން ނެތުމުގެ ތެރެއިންނެވެ.
ސެންޓަރު ފޯ މާކެޓް އެޑިޔުކޭޝަނުން މިދިޔަ ފެބްރުއަރީގައި ނެރުނު ފިސްކަލް ރިފޯމް ރިޕޯޓުގައިވާ ގޮތުން، ހަރަދުކުރުމުގެ ޓެކްސްތަކަކީ ދިވެހި ދައުލަތަށް ލިބޭ އާމްދަނީގެ އެންމެ މުހިންމު ވަސީލަތެވެ. ތަންފީޒުކުރާ އޭޖެންސީތަކުގެ ވަސީލަތްތައް މަދުވެފައިވާއިރު، ދުންފަތުން ލިބޭ އާމްދަނީ އަލުން އިންވެސްޓްކުރާ ގޮތުގެ ހާމަކަން މަދެވެ. މި އުނި ކަންތައްތަކުން އާންމުންގެ އިތުބާރު ދަށްވެ، ސިޔާސަތުގެ މަގްސަދު އޮޅުންއަރަ އެވެ.
ތަންފީޒުކުރުން ބަލިކަށިވެފައިވާއިރު، ރާއްޖޭގެ ހާލަތު އިތުރަށް ގޯސްވެފައިވަނީ ގެއްލުން ކުޑަ ބާވަތްތައް ކަމަށްވާ ވޭޕް މަނާކުރުމާއި ހީޓެޑް ޓޮބޭކޯ ސިނގިރޭޓާ އެއްހަމައެއްގައި ޓެކްސްކުރުން ފަދަ ކަންކަމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ރަނގަޅު ގޮތުގައި ދުންފަތް ދޫކޮށްލުމުގެ މަސައްކަތްތައް ފުޅާނުކުރާހާ ހިނދަކު، ނިކޮޓިން ބޭނުންކުރާ މީހުންނަށް މިހާރުގެ މާހައުލުގައި އޮތީ މަދު އިހްތިޔާރުތަކެކެވެ. ތަންފީޒުކުރުން މަދުވުމާއި ބަދަލުތަކަށް ވާސިލުވުމަށް ހުރި ހުރަސްތަކުގެ ސަބަބުން ދުންފަތުގެ ވަގު ވިޔަފާރި ވަރުގަދަވެ، ސިޔާސަތުގެ މަގްސަދުތައް ހާސިލްކުރުމަށް ހުރަސް އެޅިފައިވެ އެވެ.
އެހެން ގައުމުތަކުން ދައްކައިދީފައިވަނީ ވަށާޖެހޭ އޮނިގަނޑެއްގެ ބޭނުންތެރި ކަމެވެ. އިނގިރޭސިވިލާތުން ގެންގުޅޭ ސިޔާސަތު ބިނާވެފައިވަނީ ވޭޕް ފަދަ ގެއްލުން މާ ކުޑަ ބަދަލުތައް ކުރިއަރުވައި ދުންފަތް ދޫކޮށްލުމަށް އެހީތެރިވުމުގެ ނިޒާމްތައް ވަށާޖެހޭ ވަރުގަދަ އާންމު ސިއްހަތުގެ އޮނިގަނޑެއްގެ މައްޗަށެވެ. ނިއު ޒިލެންޑުން ވެސް ދުންފަތް ދޫކޮށްލުމުގެ އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށްދީ، ރައްކާތެރި އަދި ފެންވަރު ރަނގަޅު ބަދަލެއްގެ ގޮތުގައި ވޭޕް ރެގިއުލޭޓްކުރެ އެވެ. އެ ގައުމުތަކުގެ މިސާލުތަކުން ދައްކައިދެނީ ޓެކްސް ސިޔާސަތު ކާމިޔާބުވަނީ ތަންފީޒުކުރުމާއި އެހީތެރިވުމުގެ ނިޒާމްތައް ހަމަހަމަކަމާއި ވަރުގަދަކަމާ އެކު ހުރުމުން ކަމެވެ. ގެއްލުން ކުޑަ ބަދަލުތަކަށް ފަސޭހައިން ވާސިލުވުމަކީ ހަމައެކަނި ހުއްޓުވުމުގެ ނުވަތަ ދޫކޮށްލުމުގެ ފިޔަވަޅުތަކަށް އިންވެސްޓްކުރުމަށް ވުރެ އާންމު ސިއްހަތުގެ ލަނޑުދަނޑިތައް ހާސިލުކުރުމަށް އިތުރަށް އެހީތެރިވެދޭ ކަމެކެވެ.
ރާއްޖޭން އިސްލާހު ގެނައިތާ މިވާ ފުރަތަމަ އަހަރުން ހާމަކޮށްދެނީ ގޮންޖެހުންތައް ބޮޑު ކަމެވެ. ޓެކްސް ބޮޑުވުމުގެ ސަބަބުން މަދު ބަޔަކު ދުންފަތުގެ އިސްތިއުމާލުކުރާ މިންވަރު މަދުވެފައިވިޔަސް، ތަންފީޒުކުރުން ބަލުކަށިވެ، ސިއްހަތާ ބެހޭ އިދާރާތަކާއި މާލީ އިދާރާތަކާ ދެމެދު ކޯޑިނޭޝަން ދަށްކަން ހާމަވެފައިވެ އެވެ. ރާއްޖެ ފަދަ ޖަޒީރާ ގައުމެއްގައި، ތަންފީޒުކުރުމުގެ ވަސީލަތްތައް ކިތަންމެ ބޮޑަށް އިތުރުކުރިޔަސް ވަގު ވިޔަފާރިއަށް މާ ބޮޑު ތަފާތެއް ނުގެނެވޭނެ އެވެ. މި ޖިއޮގްރަފިކަލް ހަގީގަތްތަކުން ފުރިހަމަ ކޮންޓްރޯލް ހޯދުމަކީ ގާތްގަނޑަކަށް ނުކުރެވޭނެ ކަމެއްކަން ހާމަވާއިރު، އިތުރަށް ބެލެންސްކުރެވިފައިވާ ސިޔާސަތެއްގެ ބޭނުން މުހިންމެވެ. ސިޔާސަތު އެކުލަވާލާ ފަރާތްތަކުން، ގެއްލުން ކުޑަ ހީޓެޑް ޓޮބޭކޯ އަދި ނިކޮޓިން ޕައުޗްތައް ފަދަ ބާވަތްތަކަށް އެކަށީގެންވާ ގޮތެއްގައި ޓެކްސް ކުރުމާއި ގަވާއިދުތައް ހެދުން މުހިންމެވެ.