މުޖުތަމަޢެއް އިސްލާހުކުރުމަކީ ހަމައެކަނި އެ މުޖުތަމައެއްގެ ވެރިން ނުވަތަ ވެރިކަން ކުރާ މުއައްސަސާތަކުގެ ޒިންމާއެއް ނޫނެވެ. އޭގެ ބަދަލުގައި އެއީ އަސާސީ ގޮތުން އެ މުޖުތަމައަކަށް ނިސްބަތްވާ ރައްޔިތުންގެ ހީވާގި ބައިވެރިވުމާއި ކޮމިޓްމަންޓްގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ޖަމާއަތުގެ މަސައްކަތެކެވެ. މުޅި ތާރީހުގައިވެސް އިޖުތިމާއީ ބަދަލުތައް ގިނަ ފަހަރަށް ފެށިގެން އައީ ބަދަލުގެ ބޭނުންތެރިކަން ދެނެގަނެ، ފަރުދީ އަދި ޖަމާއަތުގެ މަސައްކަތުން އެ ކަމަށް މަސައްކަތްކުރާ އާދައިގެ ރައްޔިތުންގެ ހޭލުންތެރިކަމާއި، ވަކާލާތުކުރުމާއި، އަމަލުކުރުމުންނެވެ. މުޖުތަމައެއްގެ އަހުލާގީ ކޮމްޕަސް ބައްޓަންކުރުމާއި، އެ މުޖުތަމައެއްގެ އަގުތައް އަލުން ކަނޑައެޅުމާއި، މަދަނީ ދިރިއުޅުމާއި، ތައުލީމާއި، އިޖުތިމާއީ ޒިންމާގައި ރައްޔިތުން ބައިވެރިވުމުން، އެ މުޖުތަމައެއްގެ ނިޒާމުތައް އަލުން ބިނާކުރުމުގެ ބާރު ލިބިގެންވެ އެވެ.
މުޖުތަމައު އިސްލާހުކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ އަސާސީ އެއް ދައުރަކީ ހޭލުންތެރިކަމާއި ފާޑުކިޔުމުގެ ހޭލުންތެރިކަން އުފެއްދުމެވެ. އިޖުތިމާއީ ބަދަލު ފެށެނީ ކުރިއެރުމަށް ހުރަސްއެޅޭ އަނިޔާތަކާއި، ނުތަނަވަސްކަން ނުވަތަ ނާގާބިލުކަން ފަރުދުންނަށް ހޭލުންތެރިވުމުންނެވެ. މި ހޭލުންތެރިކަމުގެ ސަބަބުން ޖަމާއަތުގައި ވިސްނޭ ގޮތުގައި، މިއަށްވުރެ އިންސާފުވެރި އަދި ހަމަހަމަ މުޖުތަމައެއް އުފެއްދުމަށްޓަކައި އިސްލާހުތައް ގެންނަންޖެހެ އެވެ.
މިސާލަކަށް ޑިމޮކްރެޓިކް މުޖުތަމައުތަކުގައި މި ދައުރު އަދާކުރަނީ ވޯޓުލުމާއި، ސިވިކް އެކްޓިވިޒަމްއާއި، ސުލްހަވެރި މުޒާހަރާއާއި، ސިޔާސަތު ކަނޑައެޅުމުގެ މަރުޙަލާތަކުގައި ބައިވެރިވުމެވެ. ސަގާފީ ނުވަތަ ހުދުމުހުތާރު މުޖުތަމައުތައް ފަދަ އެހެން ކޮންޓެކްސްޓްތަކުގައި، މުޖުތަމައުތަކުގެ ތެރޭގައި މަޝްވަރާ އުފައްދައި، ހަމަހަމަކަމާއި އިންސާނީ ކަރާމާތް ފަދަ އަގުތަކަށް ވަކާލާތުކޮށް، ނުވަތަ ގެއްލުންހުރި އަމަލުތަކަށް ގޮންޖަހާ ސަގާފީ ނަޒާހަތްތެރިކަން ދެމެހެއްޓުމުން މުޖުތަމައުގެ އިސްލާހަށް ހިއްސާކުރެ އެވެ.
އިސްލާހު ގެނައުމަށް ވަކިވަކި ފަރުދުން ބާރުވެރިކުރުވުމުގައި ތައުލީމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ. ތައުލީމީ އާބާދީއަކުން ގެއްލުން ހުރި އުސޫލުތަކާ މެދު ސުވާލު އުފައްދައި، ކޮމްޕްލެކްސް މައްސަލަތައް ވިސްނައި، މުޖުތަމައުގެ މައްސަލަތަކަށް އާ ހައްލުތައް ހުށަހެޅުމުގެ ފުރުސަތު ބޮޑުވެ އެވެ. ތައުލީމަށް މީހުން އިންވެސްޓް ކުރާއިރު- ހަމައެކަނި ރަސްމީ ތައުލީމަށް ނޫން ނަމަވެސް މުޅި އުމުރަށް އުނގެނުމާއި މުޖުތަމައުގެ ތައުލީމަށް ވެސް- އިސްލާހީ މަސައްކަތްތަކުގައި މާނަހުރި ގޮތެއްގައި ބައިވެރިވުމަށް ރަނގަޅު ވަސީލަތްތައް ލިބިގެންދެ އެވެ. މިގޮތުން މުދައްރިސުންނާއި، ބެލެނިވެރިންނާއި، މުޖުތަމައުގެ ލީޑަރުންނާއި، އަދި ދަރިވަރުންގެ މައްޗަށް ވެސް ވާޖިބުވެފައިވަނީ، އެ މީހުންގެ ދާއިރާތަކުގައި ފާޑުކިޔުމުގެ ވިސްނުމާއި، އަހުލާޤީ އަގުތަކާއި، މަދަނީ ވިސްނުން އާލާކުރުމެވެ.
އިސްލާހު ކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ދައުރުގެ މުހިންމު އަނެއް ކަމަކީ އަހުލާގީ ސުލޫކު މޮޑެލްކޮށް ކުރިއެރުވުމުގެ ގާބިލުކަމެވެ. މުޖުތަމައުގެ ބަދަލު ފެށެނީ ފަރުދީ ފެންވަރުން، ރައްޔިތުން މުޖުތަމައުގައި ދެކެން ބޭނުންވާ އުސޫލުތައް ކަމަށްވާ ނަޒާހަތްތެރިކަމާއި، ޒިންމާދާރުކަމާއި، އޯގާތެރިކަމާއި، ތަފާތު ކަންކަމަށް އިހުތިރާމްކުރުން ފަދަ އުސޫލުތައް ތަންފީޒުކުރާއިރު، އެމީހުން އެހެން މީހުންނަށްވެސް އެކަން ކުރުމަށް ބާރުއަޅަ އެވެ. މިކަމުގެ ސަބަބުން ރިޕްލް އިފެކްޓެއް އުފެދި، ޖަވާބުދާރީވުމާއި ޖަމާއަތުގައި ހެޔޮ ދުޅަހެޔޮކަމުގެ ސަގާފަތެއް އުފެދެ އެވެ. ކޮރަޕްޝަނާ ދެކޮޅު ހަދައި، އަނިޔާވެރިކަމާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަ ދައްކައި، ނާޒުކު ފަރާތްތަކަށް ތާއީދުކޮށް، ހުރިހާ ފަރާތްތަކެއް ހިމެނޭ މުޖުތަމައުތައް ބިނާކޮށްގެން ފަރުދުންނަށް އިސްލާހު ލީޑް ކުރެވޭނެ އެވެ.
މީގެ އިތުރުން އިގުތިސޯދީ އަދި ތިމާވެށީގެ އިސްލާހު ގެނައުމަށްޓަކައި ރައްޔިތުން ދެމެހެއްޓެނިވި އުސޫލުތައް ގެންގުޅެ ވިޔަފާރިތަކާއި ސަރުކާރުތައް ޖަވާބުދާރީ ކުރުވަން ޖެހެ އެވެ. މިސާލަކަށް ކޮންސިއުމަރުންނަށް އެތިކަލް ކުންފުނިތަކަށް ސަޕޯޓް ދިނުމާއި، އިސްރާފު މަދުކުރުމާއި، ކޯޕަރޭޓް ރެސްޕޮންސިބިލިޓީ ޑިމާންޑް ކުރުން އިހުތިޔާރު ކުރެވިދާނެ އެވެ. ދަނޑުވެރިންނާއި، މަސައްކަތްތެރިންނާއި، ވިޔަފާރިވެރިން ވެސް އިޖުތިމާއީ އިސްލާހުތަކަށް ހިއްސާ ކުރަނީ، އިންސާފުވެރި ލޭބަ ޕްރެކްޓިސްތައް ކުރިއެރުވުމާއި، އިނޮވޭޝަން އަށް ތަބާވެ، އިގުތިސޯދީ ކުރިއެރުން މުޖުތަމައުގެ ހުރިހާ ފަށަލައަކަށް، ހަމައެކަނި އިމްތިޔާޒު ލިބިފައިވާ މަދު ބަޔަކަށް ނޫންކަން ކަށަވަރުކޮށްގެންނެވެ.
އެންމެ ފަހުން އިސްލާހުތައް ދެމިއޮތުމާއި ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރިއަށް ގެންދިއުމުގައި ރައްޔިތުން މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރެ އެވެ. ބަދަލަކީ އެއްފަހަރާ ގެނެވޭނެ ކަމެއްނޫނެވެ. އެއީ ސަމާލުކަމާއި ކެތްތެރިކަމާއި އެޑެޕްޓޭބިލިޓީ ބޭނުންވާ އަދި ދިގު މުއްދަތަކަށް ކުރިއަށް ގެންދަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އިސްލާހުތައް ތަންފީޒުކުރާ ގޮތް މޮނިޓާކޮށް، އާ ގޮންޖެހުންތައް ކުރިމަތިވާ ވަރަކަށް ހައްލުކުރުމާއި، އިންސާފާއި ކުރިއެރުމަށް ހަމަ އެ ވައުދުތަކާއެކު އަންނަން އޮތް ޖީލުތައް ތަރުބިއްޔަތުކުރުމުގައި ރައްޔިތުން ހަރަކާތްތެރިވާން ޖެހެ އެވެ. މި މާނައިގައި އިސްލާހަކީ ހައްގެއް ވެސްމެ އަދި ވާޖިބެއް ވެސްމެ އެވެ. ޖަމާއަތުގެ މަސައްކަތާއި، އަހުލާގީ ހިތްވަރާއި، ރަނގަޅު މުސްތަގުބަލެއްގެ ފުރުސަތު އޮތްކަމަށް ފަސްނުޖެހި ގަބޫލުކުރުމުގެ ތެރެއިން ރަނގަޅު މުޖުތަމައެއް ބިނާކުރުމަށް ކުރިއަށްދާ ވައުދެކެވެ.
މުޖުތަމައު އިސްލާހުކުރުމުގައި ރައްޔިތުންގެ ދައުރަކީ ބިންގާ އަޅަން ޖެހިފައިވާ އަދި ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ދައުރެކެވެ. އެމީހުންގެ ހޭލުންތެރިކަމާއި، ތައުލީމާއި، އަހުލާގީ ސުލޫކާއި، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ތެރެއިން މާނަހުރި އަދި ދެމިއޮންނަ ބަދަލެއް ގެނެވޭނެ އެވެ. ހެދިފައިވާ ސިޔާސަތުތަކާއި އޮނިގަނޑުތަކަށް އިސްނަގައިގެން ނަމަވެސް، މި އިސްލާހުތަކަށް ދިރުމެއް ގެނެސްދީ، ތަސައްވުރު ހަގީގަތަކަށް ބަދަލުކޮށް، އިންސާފާއި ހަމަހަމަކަމާއި ހިއްސާކުރެވޭ ތަނަވަސްކަމުގެ ދިމާލަށް މުޖުތަމައު ތަރައްގީވާކަން ކަށަވަރުކޮށްދެނީ ރައްޔިތުންނެވެ.
ސިޔާސަތާ މެދު ފާޑެއް ކިޔަން އޮތީ ހެއްޔެވެ؟ ކަމެއް އިސްލާހުކުރަން މުއައްސަސާއެއްގެ ސަމާލުކަމަށް ގެންނަން ބޭނުންވަނީ ހެއްޔެވެ؟ ޝަކުވާއެއް ބޮޑުވެ އާއްމުންނާ ހިއްސާކުރަން ބޭނުންވީ ހެއްޔެވެ؟ އެހެން ކަމެއްގައި ވިޔަސް ހިޔާލެއް ހިއްސާކުރަން ބޭނުން ހެއްޔެވެ؟
ކިޔުންތެރިންގެ ހިޔާލާއި ފިކުރު މުޖުތަމައުގެ ތެރެއަށް ދޫކޮށްލުމަށް "އަދަދު"ން ތަނަވަސްކޮށްދީފައި ވަނީ "ސިޓީބިިޓީ" އެވެ. ހިޔާލުތައް ލިޔުމަށް ތިރިކޮށްލުމަށް ފަހު، "އަދަދު"ގެ އެޑިޓަރަށް އެޑްރެސްކޮށް [email protected] އަށް އީމެއިލްކޮށްލާށެވެ.