އެއްވެސް އިރެއްގައި "ހަވީރަ"ކީ އެކަނިވެރިއެއް ނޫނެވެ. "ހަވީރު"ގެ ބެލެނިވެރިކަން އޮތް އެހެން "ދަރިންތަކެއް" ދުނިޔޭގައި އަބަދުހެން ތިބެ އެވެ. އެ "ދަރިން"ނަކީ "ހަވީރު"ގެ 35 އަހަރުގެ ހަޔާތުގައި މި ނޫހަށް ވަފާތެރި، އަދި މި ނޫހަށް ރީތި ނަން ހޯދައިދިން ވަރުގަދަ "ޝަހުސިއްޔަތުތަކެ"ވެ. "ހަވީރު" އަޅަމުން އަންނަ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ފަހަތުން ހަމަ އެ ފިޔަވަޅުތަކުގެ މަތީގައި ހަވީރުގެ "ކުދިވެރިން" ހިނގަމުން އާދެ އެވެ. މުޅި ރާއްޖެ، އެއަށް ބޭނުންވި "ހުވާސް" މަޖައްލާ އަކީ ހަވީރުގެ "ދަރިއެކެ"ވެ. "ހަވީރު"ގެ ތާރީޚުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އިނގިރޭސިބަހުން ނެރުނު އަދި "ހަވީރު"ން އެންމެ ފުރަތަމަ އުފެއްދި "ސްޕެކްޓްރަމް" އާއި ނޫހުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ހިމަނައިގެން ނެރުނު "އިވްނިން ވީކްލީ" އަކީ ކިޔުންތެރިންނަށް ރަހަތައް ހެޔޮވަރުކޮށްދިން ތަފާތު އުފެއްދުންތަކެކެވެ. އެއީ އެކަންޏެއް ނޫނެވެ؛ ހަވީރުގެ ޚާއްސަ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ނޫހުގެ ތެރެއިން ވަރަށް ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން "ހަވީރު ހަފުތާ ނަންބަރު"ގެ ނަމުގައި ކިޔުންތެރިންގެ ހަފުތާ ބަންދު ފަޅުފިލުވައިދިނެވެ. ދެން އެންމެ ޚާއްސަ އެއްޗަކީ "ހަވީރު މެދު ހަފުތާ" އެވެ. އެއީ ކޮންމެ ހަފުތާއަކު އެއްފަހަރު ނެރެނު ސަޕްލިމެންޓެކެވެ. އެ ސަޕްލިމެންޓް ވެސް މެދުނުކެނޑި އެތަކެއް އަހަރު ވަންދެން ނެރުނެވެ. އެއް ހަފުތާގައި "ހަވީރު ވިޔަފާރި" ނެރޭއިރު އަނެއް ހަފުތާގައި "ހަވީރު ފިނީ"ގެ ނަމުގައި މުނިފޫހިފިލުވުމުގެ ސަޕްލިމެންޓެއް އައީ ނެރެމުންނެވެ. މިއީ ރާއްޖޭގެ ދުވަހު ނޫހަކުން ކުރަމުން އައި ބުރަ މަސައްކަތެކެވެ. ސައުވީސް ގަޑިއިރުގެ ތެރޭގައި ބޮޑު ނޫހެއް ތައްޔާރުކުރަމުން، އަދި ހަފުތާއަކު އެއް ފަހަރު ސަޕްލިމެންޓެއް ނެރެމުން، ހަފުތާއަކު އެއް ފަހަރު މެދު ހަފުތާގެ ނަމުގައި މަޖައްލާ ސްޓައިލަށް ނޫހުގެ ސައިޒްގައި ކިއުންތެރިންނާ ހަމަޔަށް ގެނެސްދިނެވެ. "ހަވީރު" ވުޖޫދަށް އައުމާ އެކު ހަވީރު ތެރެއިން އެންމެ ފުރަތަމަ އުފެދުނީ "ސްޕެކްޓްރަމް" އެވެ. ހަވީރު އުފެދުނުތާ، އަށް އަހަރު ފަހުން، 1985 ގައި އެ މަޖައްލާ ފެށި ގޮތަށް، ހަތަރު ވަރަކަށް އަހަރު ވަންދެން ކުރިއަށް ދިޔަ އެވެ. ހަވީރުގެ ޗެއާމަން ޑރ. މުހަންމަދު ޒާހިރު ހުސެއިންގެ މަސްއޫލުވެރިކަމުގެ ދަށުން އަދި ހަވީރުގެ އޭރުގެ އެޑިޓަރު ޑރ. އަލީ ރަފީގު އެ މަޖައްލާގެ އެންމެ އިސް ބޭފުޅެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްކުރެއްވި އެވެ. "ސްޕެކްޓްރަމް ނެރެން ޖެހުނީ ރާއްޖޭގައި އިނގިރޭސި ބަހުން ނެރެމުން ދާ އެއްވެސް ނޫހެއް ނެތުމާ އެކު އިނގިރޭސި ބަހުގެ ލިޔުންތަކަށް ހާއްސަ ސަމާލުކަމެއް ދިނުމުގެ ބޭނުމުގައި. ސްޕެކްޓްރަމް އަކީ އިނގިރޭސި ބަހުން ލިޔަން ބޭނުންވި ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކަށް އޮތް ރަނގަޅު ޕްލެޓްފޯމެއް. އެހެން ނަމަވެސް އޭރުގެ ޓެކްނޮލޮޖީގެ ވަސީލަތްތައް ވަރަށް ދަށުގައި އޮތީތީ އިނގިރޭސި ބަހުން އެއްޗެއް ނެރުމަކީ އަޅުގަނޑުމެންނަށް ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވި. އަޅުގަނޑު ހަނދާން އެބަހުރި އަޅުގަނޑުމެން ބޭނުންވި ފެންވަރުގައި ޗާޕް ކުރެވޭނެ ގޮތެއް ނެތިގެން ލަންކާ އަށް ފޮނުވައިގެން ޗާޕް ކުރަން ޖެހުނު ހަނދާން. ކޮމްޕިއުޓަރެއް އޭރަކު ނުހުރޭ. ޓައިޕްރޭޓަރަކުން ޓައިޕް ކޮށްގެން ވަރަށް ހާލުގައި ނެރުނު ނޫހެއް އެއީ،" މިހާރު ނިއު ޒީލެންޑްގައި ދިރިއުޅުއްވަމުން ގެންދަވާ އަލީ، މީގެ ތޭވީހަކަށް އަހަރު ކުރީގެ ހަނދާންތައް، އާކުރެއްވި އެވެ. ރާއްޖޭގެ ވަރަށް މަޝްހޫރު ބޭފުޅުން "ހަވީރު"ގެ އެކި އުފެއްދުންތަކަށް ލިޔުއްވި އެވެ. އެ ބޭފުޅުންނަށް އެ ފުރުސަތު ހަވީރުގެ އެކި ސަފުހާތަކާއި ހަވީރުގެ މަޖައްލާތަކުން ފަހިކޮށްދިނެވެ. އަލީ ވިދާޅުވި ގޮތުގައި "ހަވީރު"ގެ ކުރިއެރުމަކީ ވެސް އެއީ އެވެ. ތަފާތު ބޭފުޅުންނަށް "ހަވީރު"ން ފުރުސަތު ހުޅުވާލުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު މުއްސަނދި ކަމެއް ކަމަށް، އެންމެ ގިނަ ދުވަހު "ހަވީރު"ގެ އެޑިޓަރުކަން ކުރެއްވި ޑރ. އަލީ ވިދާޅުވި އެވެ. ޑިސެމްބަރު 2، 2000 ގައި ނެރެން ފެށި "ހުވާސްï" އަކީ ރާއްޖޭގެ ނޫސްވެރިކަމަށް ބޮޑު ބަދަލެއް ގެނައި މަޖައްލާއެކެވެ. "ހުވާސް" ނެރެމުން އައީ މަހަކު ދެ ފަހަރު އެވެ. އޭރު ކޮންމެ މަހެއްގެ ދެ ބުރާސްފަތި ދުވަހު އާންމުން ތިބެނީ އެ މަޖައްލާގެ އިންތިޒާރުގަ އެވެ. " 'ހުވާސް'ގެ އަސްލު ބޭނުމަކީ ވެސް އެއީ. އަޅުގަނޑުމެން އޭރު ކުރަމުން އައި އިސްތިހާރުތަކުގައި ވެސް ޖަހަމުން އައިން 'ކޮންމެހެން ވެސް ކޮޕީއެއް މުހިންމޭ' ކިޔާފައި. ބުރާސްފަތި ދުވަހު އޮފީސް ނިންމާލައިފައި ގެއަށް ދާއިރު ކޮންމެ މީހަކު ވެސް ކޮޕީއެއް ހިފައިގެން ގެއަށް ދާން މަޖުބޫރު އިޝޫތަކެއް ހުވާސްގައި ޖަހަމުން ދިޔަ،" ހުވާސްގެ އެންމެ މުހިންމު އާރުކާޓީ އަދި އެޑިޓަރު މުހަންމަދު ޝަހީބު ވިދާޅުވި އެވެ. "ހަވީރު"ގެ އެކްޓިން އެޑިޓަރުކަމާއި އެޑިޓަރުކަން ވެސް ކުރެއްވި ޝަހީބުގެ ކޮންސެޕްޓަކީ މި އެވެ؛ "ހުވާސް" ހިންގުމަށް ވަރުގަދަ ޓީމެއް ނެގުމެވެ. އަދި ވަރުގަދަ ސުރުހީތަކާ އެކު ރާއްޖެ ސިއްސުވާލާ ވަރުގެ ކޮންސެޕްޓެއް ނެރުމެވެ. އެއާ އެކު، އެންމެ މޮޅެތި ބަސްތަކުން މުޅި މަޖައްލާ އަތުރާލައި، ލިޔުންތެރިކަމުގެ އާ ޖީލެއް ތައާރަފުކުރުމެވެ. ޝަހީބުގެ އެ އުންމީދު ހަގީގަތަކަށް ހަދައިދިނުމަށް ހަވީރުގެ ބަޖެޓް އެއްވެސް ތާށިކަމެއް ނެތި ހުޅުވާލަދިނެވެ. "ހަވީރު"ގެ ޗެއާމަނާއި މެނޭޖްމަންޓުގެ ފުރިހަމަ އެއްބާރުލުމާ އެކު "ހަވީރު" ގެ ނޫސްވެރިން ދަބަސް އަޅުވާލައިގެން ނޫސްވެރިކަމުގެ އާ ދަތުރުތަކަށް އެރި އެވެ. އޭގެ ނަތީޖާ އަކީ ރާއްޖެ މުޅިން ސިއްސުވާލި ވަރުގަދަ، ބިޔަ، ލިޔުންތެރިކަމުގެ އާ ސަފުހާތަކަކުން ކިޔުންތެރިންގެ ހިތްތައް ފަތަހަކުރުމެވެ. ހުވާސް ނެރުން ހުއްޓާލިތާ މިހާރު 10 ވަރަކަށް އަހަރު ވީއިރު ވެސް، އާންމުން އެ ލިޔުންތަކެއްގެ ވާހަކަ އަދިވެސް ދައްކަނީ ސަބަބުތަކެއް އޮވެގެންނެވެ. ނޫސްވެރިކަމުގެ ކޯސްތަކުގައި "ހުވާސް"ގެ ލިޔުންތައް އަސްލަކަށް ބަލައިގެން ކިޔަވައިދެނީ ވެސް ކޮންމެވެސް ސަބަބެއް އޮވެގެންނެވެ. "ހުވާސް"ގައި ޝާއިއުކުރި އިޖުތިމާއީ ބައެއް ރިޕޯޓްތަކުން ބައެއް ފަގީރުންނާއި ނިކަމެތިންގެ އާ ދުނިޔެއެއް ފެނުނީ ވެސް ލިއުންތަކުގެ ނުފޫޒު ވަރަށް ގަދަވެގެންނެވެ. "ހުވާސް"ގެ ތިން ލިއުންތެރިޔަކު "މާރުކޭޓު ދޮށުގައި ސަލާން ޖެހުމާ"އި ހދ. އަތޮޅުގެ ފަޅުރަށެއް ކަމަށްވާ ހޮނޑައިދޫގައި 65 އަހަރުގެ މުނިމާމައަކު 35 އަހަރުގެ ފިރިހެނަކާ އިނދެގެން ލޯބިން ދިރިއުޅުނު ވާހަކަ އަދިވެސް އެ ކިއުންތެރިންގެ ހަނދާނުގައި ހުންނާނެ އެވެ. "]ކުރީގެ ރައީސް[ މުހަންމަދު އަމީންގެ ދޫނިދޫގައި އަރުވާލައިފައި އޮންނަވައިގެން އެމަނިކުފާނުގެ ދަރިކަނބަލުން އަމީނާ މުހަންމަދު އަމީނަށް ލިޔުއްވި އަސަރުގަދަ ސިޓީފުޅެއް 'ހުވާސް'ގައި ޖެހި މަޖައްލާ އަކީ ވެސް ތާރީހުގެ ތެރެއަށް ވަތް މަޖައްލާއެއް. އެއީ އެއް ޗާޕް ހުސްވެގެން އަނެއްކާވެސް ޗާޕްކޮށް، އެ ވެސް ހުސްވި އިޝޫއެއް. އަޅުގަނޑުމެން ދެ ވަނަ ފަހަރަށް އެ ޗާޕްކުރި އިރު ފުރަތަމަ އިޝޫއާ ތަފާތުކޮށް އަމީންގެ ސިޓީފުޅު އެއްކޮށް ވާނީ ޖަހައިފައި،" މިހާރު މޯލްޑިވްސް ބްރޯޑްކާސްޓިން ކޮމިޝަންގެ ރައީސް، ޝަހީބު ވިދާޅުވި އެވެ. " 'ހުވާސް' އަކީ ވަރަށް ތަފާތު ތަޖުރިބާއެއް. އެއީ ލިޔުންތެރިކަމުގެ މުޅިން އާ ސްޓައިލެއް ތައާރަފުކޮށްދިން އެއްޗެއް. އޭގައި ހުރި ލިޔުންތައް މިހާރު ވެސް ކިޔާލެވޭނެ، އަދި ލިޔުންތެރިކަމުގެ ހުރިހާ ރަހަތަކެއް ހުރި ފީޗާ އާޓިކަލްގެ ހުރިހާ ސިފަތަކެއް ފުރިހަމަވެފައިވާ ލިޔުންތަކެއް ހިމެނޭ މަޖައްލާއެއް. ނޫސްވެރިކަމުގައި އަޅުގަނޑުގެ ހަޔާތުގައި ވެސް ކުރެވުނު އެންމެ ތަފާތު މަސައްކަތަކީ އެއީ." "ހަވީރަ"ށް ފެނުނީ އެފަދަ ތަޖުރިބާއެއް އިނގިރޭސި ބަހުން ވެސް ކުރުމަށެވެ. އެކަމަށްޓަކައި، ހަވީރުގެ ޗެއާމަންގެ މަސްއޫލުވެރިކަމުގައި، އަދި ޑރ. އަލީގެ އެޑިޓަރު ކަމުގައި "އީވްނިން ވީކްލީ" ޗާޕް މެޝިންތަކުގައި ދައުރުވާން ފެށި އެވެ. ތަފާތު ލިޔުންތެރިންނާ އެކު އެވެ. ހަވީރުގައި ޖަހަމުން އައި ވަރުގަދަ ލިޔުންތައް އިނގިރޭސި ބަހުން ތަރުޖަމާކޮށްގެންނާއި އާ ލިޔުންތެރިންނަށް ފުރުސަތު ހުޅުވާލައިގެން މަހަކު ދެ ފަހަރު ނެރޭ މަޖައްލާއެއްގެ ގޮތުގައި "އީވްނިން ވީކްލީ" ނެރެން ފެށީ އޮގަސްޓް 29، 2004ގަ އެވެ. އެ މަޖައްލާ ވަކި މަޖައްލާއެއްގެ ގޮތުގައި ނެރެމުން އައިސް، ފަހުން ނޫހުގެ ތެރޭގައި ނޫހުގެ ބައެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ނެރުނެވެ. " 'އީވްނިން ވީކްލީ' އަކީ ޒުވާން ޖީލަކަށް އެޅި ފާލަމެއް. އިނގިރޭސި ބަހުން އިލްމީ އާޓިކަލްތަކަކަށާއި އިނގިރޭސި ބަހުން ލިޔަން ބޭނުންވި މީހުންނަށް 'ހަވީރު'ން ހުޅުވާލި ދޮރެއް،" ރާއްޖޭގެ އެންމެ ތަޖުރިބާކާރު އަދި އެންމެ އިލްމީ ނޫސްވެރިޔާ، އަލީ ވިދާޅުވި އެވެ. "އެކަމަކު ރާއްޖެ އަކީ އިނގިރޭސި ބަހުން ލިޔާ އެހާ ބައިވަރު މީހުން އުޅޭ ތަނަކަށް ނުވާތީ އެ މަޖައްލާ ދަމަހައްޓަން ވަރަށް އުނދަގޫވި." މި ހުރިހާ މަސައްކަތެއްގެ މުގުލުގައި ހުންނެވީ ހަވީރު ޗެއާމަން ޑރ. ޒާހިރެވެ. "ހަވީރު"ގެ ހުރިހާ އެޑިޓަރުން ވެސް ވިދާޅުވާ ގޮތުން "އެ އެއްޗެއްގެ ކާމިޔާބު ގުޅިފައި ވަނީ އެމަނިކުފާނާ" އެވެ. " 'ހުވާސް' އުފެއްދިއިރު ވެސް އަދި ކުރިއަށް ވެސް ގެންދިޔައީ ޒާހިރުގެ ލަފައާ އެއްގޮތަށް. ޒާހިރު ވިދާޅުވި އެއްޗެއް އަޅުގަނޑު އަބަދުވެސް އައީ އެ ގޮތުގައި ހިފަހައްޓަމުން. ޒާހިރު ވިދާޅުވެފައި އޮންނާނެ 'ކޮލިޓީ އިޒް މޯ އިމްޕޯޓަންޓް ދެން ކޮންޓިޓީއޭ'،" ޝަހީބު ވިދާޅުވި އެވެ. ހަގީގަތުގައި "ހަވީރު"ގެ މޮޓޯ އަކީ އެއީ ކަމަށް ނުވިޔަސް، "ހަވީރު" ވެސް ހިނގަމުން ދަނީ އެ ވިދާޅުވި ބަހުގެ މަތީގަ އެވެ. "ހަވީރަ"ށް ވެސް މުހިންމީ ކޮލިޓީ އެވެ. އިތުބާރެވެ.