ނިމުނު އަހަރުތަކުގައި ސަރުކާރުގެ ބަޖެޓު ކަނޑައެޅުމުގައި ވަކިވަކި ރަށްތަކަށް މަޝްރޫޢު ހިމެނީ ސިޔާސީ ވިސްނުމެއްގައި އިންތިޚާބުތަކަށް ރައްޔިތުންނާއި މެންބަރުން ރުއްސުމަށްކަމަށް އިމާރާތްކުރުމާއި ބިނާރާ ބެހޭ ވަޒީރު ޑރ. ޢަބްދުﷲ މުއްޠަލިބް ވިދާޅުވެއްޖެއެވެ.
ވަޒީރު ވިދާޅުވީ މީގެތެރެއިން ބޮޑު އިންސައްތައަކީ ހަމައެކަނި ބަޖެޓުގައި ލިޔެލާފައިވާ މަޝްރޫޢުތައްކަމަށާއި އެކަން ކުރެވޭނެ ގޮތެއް އަދި ފައިސާވެސް ހަމަޖައްސާފައިވާ މަސައްކަތްތަކެއް ނޫންކަމަށެވެ. އޭގެ ސަބަބުން ކުރިމަތިވީ އިތުރު ބޮޑެތި މައްސަލައްތައްކަމަށް ވަޒީރު ވިދާޅުވިއެވެ.
ކުރީގެ ސަރުކާރުން 2024ވަނަ އަހަރަށް ކަނޑައެޅި ބަޖެޓުގައި 322 މަޝްރޫޢު ހިމަނާފައިވާއިރު، އެމަޝްރޫއުތައް ނިންމުމަށް ހޭދަވާ އަގު ޖުމަލަ 39 ބިލިއަން ރުފިޔާއަށް އަރައެވެ. ނަމަވެސް ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީގެ މަސައްކަތަށް ބަޖެޓުން ކަނޑައަޅާފައި އޮތީ 3.6 ބިލިއަން ރުފިޔާއެވެ. މިގޮތަށް ތަކުރާރުވާނަމަ، ކުރިއަށްއޮތް އަހަރުތަކުގައި އެތަށް ބިލިއަނެއްގެ މަޝްރޫޢު ބަޖެޓުގައި ލިޔެ ފުނިޖެހޭނެއެވެ. އަދި އެކަން ހަޤީގަތަކަށްވުމަކީ ނާދިރު ޙާލަތެކެވެ.
ޙަގީގަތަކީ ބަޖެޓުގައި ކިތަންމެ ގިނަ މަޝްރޫޢުތައް ޖަހާފައި އޮތް ނަމަވެސް، އެއަށް ބޭނުންވާ ފައިސާ ނެތި އެއްވެސް މަޝްރޫޢުއެއް ކުރިއަށްގެންދިއުމަކީ ސަރުކާރަށް ވާނެ ކަމެއް ނޫންކަމަށް ވަޒީރު ވިދާޅުވިއެވެ.
ނިމުނު ދެތިން އަހަރު މިގޮތަށް ބަޖެޓު އެކުލަވާލީ އެކަމުގައި ސިޔާސީ މަގުޞަތުތަކެއް އޮވެގެންކަން، މިހާރު ކުރިއަށްދާ ބަޖެޓު ބަހުސްގައިވެސް ގިނަ މެންބަރުން ވަނީ ފާހަގަކޮށްފައެވެ. އެގޮތުން އެއީ އިންތިޚާބުތަކާ ދިމާކޮށް ރައްޔިތުން ރުއްސައި ތާޢީދު ހޯދުމަށް ކޮށްފައިވާ ކަމެއްގެގޮތުގައި މެންބަރުން ވަނީ ސިފަކޮށްފައެވެ.
"އެއީ ޕާތީގެ މީހުންނާ މެންބަރުން ރުއްސަން އަދި ރައްޔިތުންގެ ލޮލުގައި އަދުން އަޅުވަން. އެހެން ހެދީމަ ރަށްރަށުގައި ހިންގަން ކަނޑައަޅާ މަޝްރޫޢުތައް މުފެށި ނުވަތަ ފަށާފައި ހުއްޓިފައި ހުންނަނީ. ކިތަންމެ ގިނަ މަޝްރޫޢުތައް ލިޔުނަސް، އެކަށީގެންވާ ބަޖެޓު ނެތި އެކަމެއް ނުވާނެ" މަޖީލުގައި ބަޖެޓު ބަހުސްގައި މެންބަރުން ފާހަގަކޮށްފައިވެއެވެ.
އެހންކަމުން އެގޮތަށް އަމަލުކޮށްފައިވުމުން ނަތީޖާއަކަށްވީ ބަޖެޓުގައި ލިޔެފައި އޮތް ނަމަވެސް، އެއްވެސް ކުރިއެރުމެއް ނުލިބި މަޝްރޫޢުތަކަށް ހުއްޓި ފުނިޖެހިފައި ހުރުން ކަމަށާއި ރާއްޖެފަދަ ކުޑަ އަދި ވަސީލަތްތައް މަދު ޤައުމަކަށް އެއްފަހަރާ 200އެއްހާ ރަށުގައި މަޝްރޫޢު ހިންގުން އިޤްތިޞާދަށް ކުޅަދާނަ ކަމަކަށް ނުވާކަމަށް ތަޖުރިބާކާރު ބޭފުޅުން ވިދާޅުވެއެވެ.
ޕީއެސްއެމްގެ ރާއްޖެމިއަދު ޕްރޮގްރާމްގައި އިމާރާތްކުރުމާއި ބިނާރާ ބެހޭ ވަޒީރު ޑރ. ޢަބްދުﷲ މުއްޠަލިބު ވިދާޅުވީ، ބަޖެޓު ނެތި ވަކިވަކި ރަށްތަކަށް މަޝްރޫޢު ހިމަނާފައި އޮތުމުގެ ސަބަބުން ސަރުކާރަށް ބޮޑެތި ގޮންޖެހުން ކުރިމަތިވާކަމަށެވެ. އަދި ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ މުހިންމުވާ ކަންކަމަށް ސަރުކާރުގެ ބަޖެޓުން އިސްކަން ނުދެވި، އާ މަޝްރޫޢުތައް ހިންގުމަށްވެސް ހުރަސްއެޅޭކަމަށާއި އޭގެ ސަބަބުން ރައްޔިތުންގެ ހިތުގައި ސަރުކާރަމެދު ނުރަތަނަވަސްކަން އުފެދޭކަމަށްވެސް ވަޒީރު ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ.
"އާ މަޝްރޫޢުތަކަށް 2024ގެ ބަޖެޓުގައި ކަނޑައަޅާފައިވަނީ 900 މިލިޔަން. ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހުގެ އިންތިޚާބާ ގުޅިގެން ހުރިހާ ރަށަކަށް މަޝްރޫޢު ޖެހި. 1 ލައްކަ ރުފިޔާ އެބަހުރި ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތަކަށް ޖަހާފައި. މިއީ ރިއަލިސްޓިކަލީ ބަލާއިރު ސަރުކާރުން ހިނގޭގޮތަށް ޖަހާފައި ހުރި މަޝްރޫޢުއެއްނޫން. ފައިސާ އަދި މަޝްރޫޢު ހިންގޭނެ ގޮތް ބަލާފައެއް ނެތް އެހެން ބަޖެޓު ކަނޑައެޅިއިރު." އިމާރާތްކުރުމާއި ބިނާރާ ބެހޭ ވަޒީރު ޑރ.ޢަބްދުﷲ މުއްތަލިބް ވިދާޅުވިއެވެ.
މިފަހަރުގެ ބަޖެޓު އެކުލަވާލުމުގައި ވަކިވަކި ރަށްތަށް ހިމަނާފައެއް ނުވެއެވެ. މީގެ އެންމެ މުހިންމު ސަބަބަކަށްވަނީ މިހާރު ފަށާފައިވާ މަޝްރޫޢުތައް އަވަހަށް ނިންމުމާއި އަދި ރައްޔިތުންނަށް އެންމެ ބޭނުންޖެހިފައިވާ މަޝްރޫޢުތައް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށް އިސްކަން ދިނުންކަމަށް އިމާރާތްކުރުމާއި ބިނާރާ ބެހޭ ވަޒީރު ޑރ.މުއްޠަލިބް ވިދާޅުވިއެވެ. ވަޒީރު ވިދާޅުވީ ޤާނޫނުވެސް ބުނަނީ ސަރުކާރުން ކުރިއަށްގެންދަން ބޭނުންވާ މަސައްކަތްތަކަށް ޕްރޮގްރާމް ބަޖެޓެއް ހެދުމަށްކަމަށެވެ.
"މި ބަޖެޓުގައި ނޭންގޭނެ ވަކިވަކި ރަށްރަށުގެ މަޝްރޫޢުގެ ބަޖެޓެއް. އިސްކަން މިދެނީ ސަރުކާރަށް ލިބޭ އާމްދަނީއަށް ބަލައިގެން މަޝްރޫޢުތައް ކުރިއަށްގެންދިއުމަށް. މިހާރު ސަރުކާރުން އިސްކަންދޭނީ، ކެބިނެޓުން ފާސްކޮށް ދަޢުލަތަށް އާމްދަނީ ލިބޭ މިންވަރަށް ބަލައިގެން މަޝްރޫޢު ހިންގަން. ފައިސާ ހޯދޭނެ ގޮތްތައް ބަލައިގެން، އެންމެ މުހިންމު ކަންކަން ބަލައިގެން" އިމާރާތްކުރުމާއި ބިނާރާ ބެހޭ ވަޒީރު ޑރ. މުއްޠަލިބް ވިދާޅުވިއެވެ.
އަންނަ އަހަރަށް ސަރުކާރުން ހުށައެޅި ބަޖެޓުގައި ޢުމްރާނީ ތަރައްޤީގެ މަސައްކަތްތަކަށް 12 ބިލިއަން ރުފިޔާ ވަނީ ކަނޑައަޅާފައެވެ.
އޭގެތެރޭގައި ހިމެނެނީ ބޭރުގެ އެހީގައި ހިންގާ ބޮޑެތި މަޝްރޫޢުތަކަށް 5 ބިލިއަން ރުފިޔާ، މިހާރު ކުރިއަށްދާ އެކި މަޝްރޫޢުތަކަށް 4 ބިލިއަން ރުފިޔާ އަދި އަލަށް ފަށާ މަޝްރޫޢުތަކަށް ކަނޑައަޅާ 3.6 ބިލިއަން ރުފިޔާއެވެ.
ޕީއެސްއަޕީ ބަޖެޓުން އަންނަ އަހަރު ބޮޑު ޚަރަދެއް ކުރާނީ ރާއްޖޭގައި އޮތް އެންމެ ބޮޑު އިޖުތިމާޢީ މައްސަލަ، ގެދޮރުވެރިކަމުގެ މައްސަލަ ޙައްލުކުރުމަށް މަޝްރޫޢުތައް ހިންގުމަށެވެ. އަލަށް ފަށާ ހައުސިން މަޝްރޫޢުތަކަށް ބަޖެޓުގައި 1.5 ބިލިއަން ރުފިޔާ ވަނީ ހިމަނާފައެވެ.