ނޮވެމްބަރު 17، 2023، ގައި މުހައްމަދު މުއިއްޒު ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތުމުގެ ކުރިން، އެކި ރަށްރަށުގައި ބާއްވަމުންދިޔަ ތަފާތު ހަފުލާތަކާއި ތަންތަނުގައި ތަކުރާރުކޮށް ދައްކަވަމުންދިޔަ ވާހަކައަކީ އެއިރުގެ ސަރުކާރުން ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު ފުނޑާލަން އުޅޭ ވާހަކަ އެވެ.
މާލޭ ސިޓީގެ މޭޔަރުގެ މަގާމުގައި އެއިރު ހުންނެވި މުއިއްޒުގެ ވާހަކަ އަޑުއަހާލުމުން ހީވީ، އެއިރުގެ ސަރުކާރު އަލުން އިންތިހާބުވެއްޖެ ނަމަ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު އުވިގެންދާނެ ކަމަށެވެ. މުއިއްޒުގެ ބަހުން ނަމަ، އެެއިރުގެ ސަރުކާރުން އުޅުނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު ވެއްޔާ މޮޑެލާށެވެ.
"އާދެ، ހަމަ އެއާއެކީގައި އަޅުގަނޑުމެނަށް މިފެންނަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް ވެއްޔާ މޮޑެލަން މަސައްކަތްކުރާ ތަން ބައެއް ސަރަހައްދުތަކުގައި. ސަރުކާރުގެ ވިސްނުމާ ކައުންސިލުގެ ވިސްނުމާ ދިމާނުވެއްޖެއްޔާ އެ ކައުންސިލެއް ނުވެސްފެނޭ. ފޮތުގައި ލިޔެފައި އޮންނަ އެއްޗަކަށް މިވަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް،" އޯގަސްޓު 29، 2023، ގައި މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އެވެ.
ރައްޔިތުންނަށް މުއިއްޒު ވިސްނައިދެއްވަން އުޅުއްވީ، އެ ނިޒާމުގެ ދިފާއުގައި ހުންނެވި ހަމައެކަނި ބޭފުޅަކީ އެމަނިކުފާނު ކަމަށެވެ. އެއިރު ބޯމަތީގައި އޮތް 2023 ގެ ރިޔާސީ އިންތިހާބުގައި ރައްޔިތުން ބައިބޯކޮށް ނުކުމެ މުއިއްޒަށް ވޯޓު އަޅައިފި ނަމަ، ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމުގެ "ހަގީގީ ފައިދާ" ފެންނާނެ ކަމަށް އެމަނިކުފާނު ވިސްނައިދެއްވަމުންދިޔަ އެވެ.
"ސަރުކާރުގެ އެހީތެރިކަމާއެކީގައި ރައްޔިތުންގެ ފުރިހަމަ ބާރާއި ރިޕްރެޒެންޓޭޝަނާ އެކީގައި ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް ހިންގާނީ. ކައުންސިލުން ކުރިއަށް ގެންދަން ބޭނުންވާ ކަމެއްގައިވިއްޔާ ފުރިހަމަ އެއްބާރުލުން ލިބޭނެ،" އެމަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމެއްގައި ކަން ހިނގާނެ ގޮތުގެ ހުވަފެނެއް ދައްކައިދެއްވަމުން އޯގަސްޓު 31، 2023، ގައި މުއިއްޒު ވިދާޅުވި އެވެ.
އެކަމަކު، ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމުގެ ބަތަލު ކަމަށް ދައުވާ ކުރެއްވި މަނިކުފާނުގެ ވެރިކަމަށް ދެ އަހަރު ދުވަސް ނުފުރެނީސް މިއަދު މި ފެންނަނީ، ކައުންސިލްތައް ބިމާ ހަމަކޮށްލަން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކެކެވެ. ސަރުކާރުން މިއަދު މަސައްކަތް ކުރަނީ، ކައުންސިލްތަކަށް ގާނޫނުން ލިބިދީފައި އޮތް ބާރުތައް ހަނިކޮށް، މައި ސަރުކާރު ފައިބުޑަށް ތިރިވާންޖެހޭނެ އުސޫލުތަކެއް ގާނޫނުގައި ލިޔުމަށެވެ.
ފުވައްމުލަކު ދެކުނު ދާއިރާގެ މެންބަރު އިބްރާހިމް ހުސެއިން މެދުވެރިކޮށް ޖުލައި 27، ގައި ސަރުކާރުން މަޖިލީހަށް ހުށަހެޅި ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނަށް އިސްލާހު ގެނައުމުގެ ބިލުގައި މުޅިން ވެސް އޮތީ ކައުންސިލުތައް ބަލިކަށިވާނޭ މާއްދާތަކެކެވެ.
ވެރިކަން ހިންގާ ޕީޕަލްސް ނެޝަނަލް ކޮންގްރެސްގެ ސުޕަ މެޖޯރިޓީ އޮތް މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފައިވާ އެ ބިލު އޮތް ގޮތަށް ފާސްވެއްޖެ ނަމަ، ކައުންސިލުތަކަށް ލިބިދީފައިވާ ބާރުތަކުގެ ތެރެއިން، ވިޔަފާރި ކުރުމާއި މުވައްޒަފުން ނެގުމާއި ތަރައްގީގެ ޕްރޮޖެކްޓު ހިންގުމާއި ތަންތަން ކުއްޔަށް ދިނުމަށް ލިބިދީފައިވާ ބާރުތައް އެއްކޮށް ކަހަލަ ގޮތަކަށް ނެތިގެންދާނެ އެވެ.
ވިޔަފާރި ކުރަން ކުރިމަތި ކުރުވާ ހުރަސްތައް
ތަންތަން ކުއްޔަށް ދިނުމަށް އެޅި ހުރަސްތައް
މާލީ ކަންކަމަށް ނުފޫޒު ފޯރުވުން
ކައުންސިލުގެ މަސައްކަތަށް ހުރަސް އެޅުން
ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާފައިވާ އިސްލާހުތައް ފާސްވެއްޖެ ނަމަ، ކައުންސިލުތަކަށް އޭގެ ސަބަބުން ލިބޭނެ ގެއްލުން ވަރަށް ބޮޑުވާނެ އެވެ.
އަމިއްލަ މީހަކު ކުރާ ވިޔަފާރިއެއް ކައުންސިލުތަކުން ކުރުން މަނާވުމުން، ކައުންސިލަށް ކުރެވޭނެ ވިޔަފާރިއެއް ނޯންނާނެ އެވެ. އަމިއްލަ މީހަކު ނުކުރާ ވިޔަފާރިއެއް މަދުވާނެ އެވެ. އަދި ކައުންސިލުތަކުން މިހާރު ކުރަމުންދާ ބައެއް ވިޔަފާރިތައް ވެސް ހުއްޓާލަންޖެހެ އެވެ.
ބައެއް ރަށްރަށުގައި ރައްޔިތު އޮޑި ވެސް ދުއްވައި، ކުއްޔަށް ދީ ހަދަ އެވެ. އެކަމަކު މިހާރު ހުށަހަޅާފައި އޮތް އިސްލާހުތައް ފާސްވެއްޖެ ނަމަ އެފަދަ އެއްވެސް ކަމެއް ނުކުރެވޭނެ އެވެ.
ކައުންސިލުން ކުރާ ވިޔަފާރީގެ އިންވެސްޓްމަންޓު 10 މިލިއަން ރުފިޔާއަށް ވުރެ ބޮޑުވާންޖެހޭނެ ކަމަށް އޮތުމުން ވެސް ވަރަށް ގިނަ ހުރަސްތައް ކުރިމަތިވާނެ އެވެ. ރާއްޖޭގެ ކައުންސިލުތަކަކީ މުއްސަނދި ކައުންސިލުތަކެއް ނޫނެވެ. އިންވެސްޓުމަންޓު 10 މިލިއަން ރުފިޔާއަށް ވުރެ ބޮޑުވާން މަޖުބޫރު ކުރުމުން ވިޔަފާރިއެއް ފެށުމަކީ ވުމަށްވުރެ ނުވުން ގާތް ކަމަކަށްވާނެ އެވެ.
އަސާސީ ހިދުމަތްތަކަށް ދޫކޮށްފައިވާ ބިންތަކުން ކުލި ނުނެގޭނެ ގޮތް ހެދުމުން ކައުންސިލުތަކަށް އެ ގެއްލެނީ ވަރަށް ބޮޑު އާމުދަނީއެކެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެންމެ ބޮޑު ބައެއް ވިޔަފާރިތަކަށް ވެސް އެއިރުން ބިން ދޭންޖެހޭނީ ހިލެ އެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި އަސާސީ މުވާސަލާތީ ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދޭ ދިރާގު އަދި އުރީދޫ ހިމެނެ އެވެ.
ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީ އިން ބުނާ ގޮތަކަށް ކައުންސިލުތަކުގެ ބޭންކު އެކައުންޓުތައް ބަލަހައްޓަން ޖެހުމަކީ ވެސް ކުރިމަތިވާނެ އުނދަގުލެކެވެ. އަދި އެ ބުނާ އުސޫލަކީ ކޮބައިކަމެއް ވެސް ނޭނގެ އެވެ. އެކަމަކު، އެގޮތަށް ގާނޫނު އިސްލާހު ކުރުމުން، މާލީ މިނިވަންކަން ގެއްލި، ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީއަށް ކައުންސިލުތަކުގެ މައްޗަށް ބަސް ކިޔުމުގެ ބާރު ލިބޭނެ އެވެ.
ކައުންސިލުތަކުގެ އުމުރުން ބާކީ އަހަރެއް އޮވެއްޖެ ނަމަ، މުވައްޒަފުން ނެގުމަށާއި ތަންތަން ކުއްޔަށް ދޫކުރުމަށާއި ތަރައްގީގެ ޕްރޮޖެކްޓުތައް ހިންގުން މަނާ ކުރުމަކީ ވެސް ރަށްރަށަށް ލިބޭނެ ނިކަމެތިކަމެކެވެ. އުމުރުން ބާކީ އެއް އަހަރު އޮތަސް ކައުންސިލަށް މުވައްޒަފުން ބޭނުންވެއްޖެ ނަމަ މުވައްޒަފުން ނެގެންޖެހޭނެ އެވެ. ތަނެއް ކުއްޔަށް ދޭން ރަނގަޅު ފުރުސަތެއް ލިބުމުން އެކަން ވެސް ކުރެވެންޖެހޭނެ އެވެ. ތަރައްގީގެ ޕްރޮޖެކްޓެއް ހިންގާނެ މަގެއް ފަހިވެއްޖެއްޔާ އެފަދަ ޕްރޮޖެކްޓެއް ހިންގެންޖެހޭނެ އެވެ.
ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނަށް ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާފައި އޮތް އިސްލާހުތަކާ ދެކޮޅަށް ވަރަށް ގިނަ ބަޔަކު ދަނީ އަޑު އުފުލަމުންނެވެ. ސަރުކާރާއި ސަރުކާރު ހިންގާ ޕާޓީ ނޫން އެހެން އެންމެނަށް ވެސް ބިލު ސިފަ ވަނީ ބިރުވެރިކަމެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ.
އެ ބިލަށް ފާޑުވިދާޅުވި އެއް ބޭފުޅަކީ ވ. އަތޮޅު ކައުންސިލުގެ ރައީސް ސުޖާއު އަލީ އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ އެ ބިލުގެ ބޭނުމަކީ ވަޒީރު ފައިބުޑަށް ކައުންސިލުތައް ގެންދިޔުން ކަމަށެވެ. އަދި އެ ބިލާ ދެކޮޅަށް ކައުންސިލުތަކުން ތެދުވާން ވެސް ސުޖާއު ގޮވައިލެއްވި އެވެ.
"ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމަށް މުއިއްޒުގެ ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާ އިސްލާހުތަކުން ނިޒާމު ހަރުދަނާވުމަށްވުރެ ނިޒާމު ބަލިކަށިވެ، ކައުންސިލުތަކުގެ ބާރުވެރިކަން ހުއްޓުވާނެ. މަގުސަދަކީ މާލީ މިނިވަންކަން އަނބުރާ މައި ސަރުކާރަށް ނަގައި، އަތޮޅުތަކުން ވަޒީރު ފައިބުޑަށް ސަލާންޖަހަން ދާން މަޖުބޫރުވާ ނިޒާމެއް އުފެއްދުން،" އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ. "މި އިސްލާހުތަކާ ދެކޮޅަށް ހުރިހާ ކައުންސިލުތަކުން ތެދުވާންޖެހޭ."
އިދިކޮޅު މޯލްޑިވިއަން ޑިމޮކްރެޓިކް ޕާޓީގެ ޗެއާޕާސަން ފައްޔާޒް އިސްމާއިލް ވެސް ވަނީ ސަރުކާރުން ހުށަހެޅި ބިލާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަ ދައްކަވައިފަ އެވެ. ފައްޔާޒް ވިދާޅުވީ، ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަނީ ރައްޔިތުންގެ އަތުގައި އޮތް ބާރުވެރިކަން ފޭރިގަންނަން ކަމަށެވެ.
"ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނު ބަދަލު ކުރުމަށް ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާފައިވާ ބިލަކީ ރައްޔިތުންގެ އަތުގައި އޮތް ބާރުވެރިކަން ފޭރިގަނެ، ރަށްރަށުގެ ހުރިހާ ކަމެއް ނިންމުމުގެ ބާރު މައި ސަރުކާރަށް ނެގުމަށް ހުށަހަޅާފައިވާ ބިލެއް. ކައުންސިލްތަކަށް ވިޔަފާރި ކުރެވޭނެ ދާއިރާތަކާއި، އާމްދަނީ ހޯދާނެ ގޮތް ކަނޑައަޅަން ޖެހެނީމައި ސަރުކާރަކުން ނޫން،" ކުރީގެ އިގްތިސާދީ މިނިސްޓަރު ވިދާޅުވި އެވެ.
ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާފައިވާ ބިލު އޮތް ގޮތަށް ފާސްވެއްޖެ ނަމަ، ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު ފުނޑޭނެ ކަމަށް ވެސް ފައްޔާޒް ގަބޫލު ކުރައްވަ އެވެ. ބިލު ފާސްވެއްޖެ ނަމަ، ކައުންސިލުތަކުން ސަރުކާރަށް އަޅުވެތިވާން ޖެހޭނެ ކަމަށް ފައްޔާޒް ވިދާޅުވެ އެވެ.
"ސަރުކާރަށް ބަރޯސާނުވެ ކަންކަން ނިންމުމަށް މާލީ މިނިވަންކަން ކައުންސިލްތަކަށް އޮންނަން ޖެހޭ. މިހާރު އޮތް ބިލުގެ ސަބަބުން ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު ފުނޑިގެން ގޮސް، މައި ސަރުކާރަށް އަޅުވެތިވުމަށް ކައުންސިލްތަކަށް މަޖުބޫރުވާނެ. ރައްޔިތުންގެ ބާރުވެރިކަން މައި ސަރުކާރަށް ނެގުމަށް ކުރަމުންދާ ކަންކަމާ ދެކޮޅަށް ތެދުވެ ވަކާލާތު ކުރުމަށް ރަށްރަށުގެ ކައުންސިލްތަކުގައި ތިއްބެވި އެންމެހާ ކައުންސިލަރުންނަށް ގޮވާލަން،" ފައްޔާޒް ވިދާޅުވި އެވެ.
ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމަށް ގެންނަން އުޅޭ އިސްލާހުތަކާ ދެކޮޅަށް އައްޑޫ ސިޓީގެ މޭޔަރު އަލީ ނިޒާރު ވެސް ވަނީ ވާހަކަ ދައްކަވައިފަ އެވެ. އޭނާ ގަބޫލު ކުރައްވަނީ، އެ އިސްލާހުތަކުގެ ބޭނުމަކީ، ކައުންސިލުތައް ނިކަމެތިކޮށްލުމަށްފަހު އަންނަ އަހަރު އޮތް ލޯކަލް ކައުންސިލުގެ އިންތިހާބު ސަރުކާރުން ކާމިޔާބު ކުރުން ކަމަށެވެ.
"ހަގީގަތުގައި މި ރޭވޭ ރޭވުންތެރިކަމަކީ މަކަރުވެރިކަމާއި ހަމަ ޔަހޫދީ ވިސްނުމުގައި ކައުންސިލްތައް ނަގަން މަސައްކަތް މި ކުރެވެނީ. އެއީ މިހާރު ހުރި ކައުންސިލްތަކުގެ، ހާއްސަކޮށް ބޮޑެތި އާބާއިދުތަކުގެ، ސިޓީތަކުގެ މެޖޯރިޓީ މި އޮތީ އިދިކޮޅު އެމްޑީޕީއަށް. އެހެން އޮތީމަ އެންމެ ފަސޭހައިން ހާއްސަކޮށް މި ތަންތަން ނެގުމަށް އޮތީ ކައުންސިލުތައް ދަތިކޮށް ކައުންސިލުތައް ހުއްޓުވައި، ކައުންސިލުތައް ސަސްޕެންޑުކޮށް މިކަހަލަ ފިޔަވަޅުތައް އަޅައިގެން ކައުންސިލުތަކުގެ އަގުވައްޓާލައިގެން،" ނިޒާރު ވިދާޅުވި އެވެ.
އައްޑޫ ސިޓީގެ އިތުރުން މާލޭ ސިޓީގެ މޭޔަރު އާދަމް އާޒިމް ވެސް ވަނީ ސަރުކާރުން ހުށަހަޅައިގެން އުޅޭ ބިލާ ދެކޮޅަށް ތެދުވެވަޑައިގެންފަ އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ، ސަރުކާރުން ބޭނުންވަނީ ސަރުކާރުން ކުޅުޖަހަން ބޭނުންވާ ފީކުދާނެއް ކަހަލަ ކަންވާރަކަށް ކައުންސިލުތައް ހެދުން ކަމަށެވެ.
"ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނަށް ސަރުކާރުން ހުށަހަޅާފައިވާ އިސްލާހުގެ ބޭނުމަކީ ކައުންސިލްތަކުގެ އަމިއްލަ އާމުދަނީ ބޭނުންކޮށްގެންވިޔަސް ނުވަތަ ކައުންސިލުން އެހެން ބަޔަކާއި ގުޅިގެންވިޔަސް ކަމެއް ކުރިޔަނުދީ ބަނދެލައި ސީދާ ފިނޭންސް މިނިސްޓްރީ އާއި ލޯކަލް މިނިސްޓްރީގެ ފީކުދާނަކަށް ކައުންސިލްތައް ހެދުން،" އާޒިމް ވިދާޅުވި އެވެ.
ކުރީގެ ރައީސް އިބްރާހިމް މުހައްމަދު ސޯލިހު ސަރުކާރަށް ގޮވާލެއްވީ އެ ބިލު އަނބުރާ ނެގުމަށެވެ. އެ ބިލު ފާސްވެއްޖެ ނަމަ އޭގެ ހިތި ނަތީޖާ ރައްޔިތުންނަށް ފެންނާނެ ކަމަށް ވެސް ސޯލިހު ވިދާޅުވި އެވެ.
"2019 ވަނައަހަރު ގެނެވުނު އިސްލާހުތަކުގެ ހެޔޮ ބަދަލުތައް ފެންނާން ފަށާފައިވާ މި ޅަފަތުގެ ވަގުތު އަނެއްކާވެސް މަރުކަޒީ ވިސްނުމުގައި، ސިޔާސީ ބޭނުމަށް ނިޒާމު ގަޑުބަޑު ކުރުމުގެ ހިތި ނަތީޖާ ލިބޭނީ ރަށު ރައްޔިތުންނަށް. މިކަމާ މެދު އަލުން ވިސްނަވައި، މިހާރު ރައްޔިތުންގެ މަޖިލީހަށް ހުށަހަޅާފައިވާ އިސްލާހުތައް އަނބުރާ ގެންދިއުމަށް ގޮވާލަން،" ސޯލިހު ވިދާޅުވި އެވެ.
ފުރަތަމަ އިސްލާހު (މާޗް 26، 2024)
މި އިސްލާހުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވަނީ ލޯކަލް ކައުންސިލެއް ސިޓީއަކަށް ބަދަލުވުމުގެ ބައެއް އުސޫލުތަކެވެ. ކައުންސިލެއް ސިޓީއަކަށް ބަދަލު ކުރަން ހުށަހަޅާއިރު، ކައުންސިލެއްގެ އުމުރުގައި ބާކީ އޮތީ އެއް އަހަރު ކަމަށްވާ ނަމަ، އެ ކައުންސިލެއްގެ އުމުރުގައި ސިޓީއަކަށް ބަދަލުނުވެވޭނެ ކަމަށް މި އިސްލާހުގައި ބުނެފައިވެ އެވެ.
ދެ ވަނަ އިސްލާހު (އޯގަސްޓް 18، 2024)
މި އިސްލާހުގައި ބުނަނީ، ކައުންސިލެއްގެ އުމުރުން ބާކީ އެއް އަހަރު އޮއްވައި، ކައުންސިލުގެ ރައީސްގެ މަގާމު ހުސްވެއްޖެ ނަމަ އިންތިހާބެއް ބޭއްވުން ލާޒިމު ނޫން ކަމަށެވެ. ހަމަ އެގޮތަށް ކައުންސިލް މެންބަރެއްގެ ގޮނޑި ހުސްވާއިރު ވެސް ކައުންސިލުގެ އުމުރުން ބާކީ އޮތީ އެއް އަހަރު ކަމަށްވާ ނަމަ ބައި-އިލެކްޝަނެއް ބޭއްވުން ލާޒިމު ނޫން ކަމަށް މި އިސްލާހުގައި ބުނެ އެވެ.
އޭގެ އިތުރުން، ސިޓީ ކައުންސިލެއްގެ ގޮނޑި ހުސްވާއިރު ވެސް އެ ކައުންސިލެއްގެ އުމުރގެ ބާކީ އޮތީ އެއް އަހަރު ކަމަށްވާ ނަމަ އިންތިހާބު ބާއްވަން ނުޖެހޭނެ ކަމަށް މި އިސްލާހުގައި ބުނެފައިވެ އެވެ.
ތިން ވަނަ އިސްލާހު (ސެޕްޓެމްބަރު 18، 2024)
މި އިސްލާހުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވަނީ ރަށްރަށުގެ ފިޒިކަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕްލޭން އާއި ތަރައްގީގެ ޕްލޭން އާއި އައިލެންޑް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕްލޭން އެކަށައަޅާނެ އުސޫލުތަކެވެ.
ހަތަރު ވަނަ އިސްލާހު (ފެބްރުއަރީ 19، 2025)
މި އިސްލާހުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވަނީ އަންހެނުންގެ ތަރައްގީއަށް މަސައްކަތް ކުރާ ކޮމިޓީގެ މެންބަރުންނަށް އުޖޫރު ދިނުމާއި ރޯދަމަހުގެ އެލަވަންސް ދިނުމުގެ އުސޫލެވެ. އަދި އެ ކޮމިޓީގެ ބާރުތަކާއި މަސްއޫލިއްޔަތުތައް ވެސް މި އިސްލާހުގައި ބަޔާންކޮށްފައިވެ އެވެ.
ފަސް ވަނަ އިސްލާހު (މެއި 19، 2025)
މިއީ މި ސަރުކާރުން ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނަށް ގެނައި ދެ ވަނަ އިސްލާހު ބަދަލު ކުރަން ގެނައި އިސްލާހެކެވެ. މި އިސްލާހުގައި ބުނެފައި ވަނީ ކައުންސިލެއްގެ އުމުރުން ބާކީ 548 ދުވަސް އޮއްވައި އެ ކައުންސިލެއްގެ ރައީސް ނުވަތަ މެންބަރެއްހެ މަގާމު ހުސްވެއްޖެ ނަމަ އެ މަގާމަށް އިންތިހާބެއް ބާއްވަން ނުޖެހޭ ކަމަށެވެ.
އޯގަސްޓު 19، 2023
"ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާކޮށްދޭނީ ސީދާ ލާމަރުކަޒުކޮށްގެން. ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމުގެ ތެރެއިން ރައްޔިތުންނަށް ފައިދާ ކޮށްދިނީމާ، މައި ސަރުކާރަށް އެއިން ލިބޭނީ ކުރިއެރުން. އެއްގޮތަކަށް ވެސް އެއީ ސަރުކާރުން ކަންބޮޑުވާންޖެހޭނެ ކަމެއް ނޫން. ރައްޔިތުންނަށް ކައުންސިލްތައް މެދުވެރިކޮށް ހިދުމަތް ލިބުމަކީ، ކުރިއެރުންތައް ލިބުމަކީ. އެހެންވީމާ ކައުންސިލްތަކުގެ އިހްތިސާސްގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އެއްވެސް ބިމަކުން ލިބޭ އެއްވެސް ނަފާއެއް މައި ސަރުކާރާ ހަމައަށް ދިއުމަކީ އެއްވެސްގޮތަކަށް ވެގެންވާނެ ކަމެއް ނޫން."
އޯގަސްޓު 23، 2023
"ދެން އަނެއްކާ ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނުން އެބަ ލިބޭ ފުރުސަތު އިހްތިސާސް ތެރޭ ހިމެނޭ ބިން ކޮޅު ވިޔަސް، ރަށް ވިޔަސް، ނޫނީ ފިނޮޅު ވިޔަސް ބޭނުން ހިފުން. އެހެންނަމަވެސް ސަރުކާރުން މިއަށް އެއްބާރުލުމެއް ނުދެންޏާ ނުކުރެވޭނެ. އެހެންވީމާ އަޅުގަނޑުމެންގެ ސަރުކާރުން އެއްބާރުލުން ދޭނަން."
އޯގަސްޓް 29، 2023
"އާދެ، ހަމަ އެއާއެކީގައި އަޅުގަނޑުމެނަށް މިފެންނަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް ވެއްޔާ މޮޑެލަން މަސައްކަތްކުރާ ތަން ބައެއް ސަރަހައްދުތަކުގައި. ސަރުކާރުގެ ވިސްނުމާ ކައުންސިލްގެ ވިސްނުމާ ދިމާނުވެއްޖެއްޔާ އެ ކައުންސިލެއް ނުވެސް ފެނޭ. ފޮތުގައި ލިޔެފައި އޮންނަ އެއްޗަކަށް މިވަނީ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމު. އެހެންވުން ހުއްޓާލާ، ސަރުކާރުގެ ސީދާ އެހީތެރިކަން ލިބޭ ނިޒާމަކަށް، ކައުންސިލްތަކަކީ ސީދާ ސަރުކާރުގެ އެހީތެރިކަން ލިބިގެން ހިނގާ ތަނަކަށް ހަދާނަން."
އޯގަސްޓު 31، 2023
"ސަރުކާރުގެ އެހީތެރިކަމާއެކީގައި ރައްޔިތުންގެ ފުރިހަމަ ބާރާއި ރިޕްރެންޒެންޓޭޝަނާ އެކީގައި ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް ހިންގާނީ. ކައުންސިލުން ކުރިއަށް ގެންދަން ބޭނުންވާ ކަމެއްގައިވިއްޔާ ފުރިހަމަ އެއްބާރުލުން ލިބޭނެ."
ސެޕްޓެމްބަރު 12، 2023
"އަޅުގަނޑުމެން އޮންނާނީ އިއުލާން ކޮށްފައި އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމުގެ ފުރިހަމަ ކަން ހުޅުމާލެއަށާއި ޖުމްލަކޮށް މާލެ ސިޓީއަށް ހޯދައިދޭނެ ވާހަކަ. އޭގެ ތެރެއިން ހުޅުމާލެ އަކީ ހަމަ ގާނޫނުގައި ބަޔާންކޮށްފައި އޮންނަ ގޮތަށް މާލޭގެ ރައްޔިތުންގެ ފަރާތުން ހޮވާފައި އޮންނަ ކައުންސިލުން ބަލަހައްޓާ ތަނަކަށް ހަދައިދޭނެ ވާހަކަ. އޭރުން ރައްޔިތުންގެ އިހުސާސްތައް އަޑު އެހޭނެ. ކުންފުންޏަކުން ކިހިނެތްތޯ ރައްޔިތުންގެ އިހުސާސް އަޑުއަހާނީ."
ސެޕްޓެމްބަރު 18، 2023
"ކައުންސިލްތަކަކީ ސީދާ ރައްޔިތުންނާއި ހިސާބުން ސަރުކާރެއް ހިންގުމަށްޓަކައި ވެރިކަން ހިންގުމުގެ ބާރުގެ ތެރެއިން އުފެދިފައިވާ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމެއް. އެހެންވީމާ ސީދާ ރައްޔިތުންގެ އަޑު އަހައިގެން ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ގޮތަށް މާލޭގައި ވެސް އެހެން ރަށްރަށުގައި ވެސް އެހެން ސިޓީތަކުގައި ވެސް އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ ކަންކަން ކުރެވިގެންދާތަން ފެނިގެންދާނެ."
ލާމަރުކަޒީ ގާނޫނަށް ގެންނަން އުޅޭ އިސްލާހުތަކުން ކައުންސިލުތައް ނިކަމެތިވެ، ރައްޔިތުންނަކީ މައި ސަރުކާރަށް ބަރޯސާވާންޖެހޭ ބަޔަކަށް ވާނެ އެވެ. މައި ސަރުކާރުން އެއްޗެއް ދިނީމާ މެނުވީ ނުލިބޭ ބަޔަކަށްވެ، އަނެއްކާ ވެސް ސަލާންޖެހުމުގެ ސަގާފަތް ވަރުގަދަވާނެ އެވެ.
ނިޒާމުގެ ދިފާއުގައި ރިޔާސީ ކެމްޕެއިނުގައި ރައީސް މުއިއްޒު ދެއްކެވި ވާހަކައަކީ ދޮގެއްކަން ހާމަވެއްޖެ އެވެ. އެމަނިކުފާނުގެ ހިތުގައި އެ ދުވަހު ފޮރުވިފައިވާ މަގުސަދު މިއަދު ހާމަވެއްޖެ އެވެ. އެ ދުވަހު ދެއްކެވި ވާހަކަތަކަކީ، ރިޔާސީ އިންތިހާބު ކާމިޔާބު ކުރައްވަން ދެއްކެވި ބިލާހެއްކަން އެންމެނަށް ވެސް އެނގިއްޖެ އެވެ.