އެމެރިކާ އާއި އިނގިރޭސިވިލާތުގެ އަސްކަރީ މަރުކަޒެއް އޮންނަ ޗާގޯސްގެ ރަށްތައް މޮރިޝަސްއާ ހަވާލުކުރުމަށް އިނގިރޭސިވިލާތުން ވެފައިވާ އެއްބަސްވުން، އެމެރިކާގެ އިންތިހާބީ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕާ މަޝްވަރާ ކުރުމަށް އިނގިރޭސިވިލާތުން މަޑުޖައްސާލައިފި އެވެ.
އިނގިރޭސިވިލާތުން މިދިޔަ އޮކްޓޫބަރު މަހުގެ ތެރޭގައި އެއްބަސްވެފައިވަނީ ޗާގޯސްގެ އިސްތިގުލާލު ދޫކޮށްލާނެ ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް އެއްބަސްވުމެއްގެ ދަށުން އެންމެ ބޮޑު ރަށް، ޑިއޭގޯ ގާސިއާގެ ބޭސްގެ ކޮންޓްރޯލް 99 އަހަރަށް ދަމަހައްޓާނެ ކަމަށް ބުނެފައިފެ އެވެ.
ޓްރަމްޕް އަންނަ ހޯމަ ދުވަހު ހުވާ ކުރެއްވުމުގެ ކުރިން އެ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއި ކުރުމަށް އިނގިރޭސި ސަރުކާރުން ގިނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރި އެވެ. މޮރިޝަސްގެ ކެބިނެޓުން އިއްޔެ އެ އެއްބަސްވުމަށް ރުހުން ދޭނެ ކަމަށް ބެލެވުނެވެ.
ނަމަވެސް "އިނގިރޭސިންގެ ސިޔާސަތު ބަދަލުވެ"ފައިވާ ކަމަށް، މަޝްވަރާތަކާ ގުޅުން ހުރި މޮރިޝަސްގެ މަސްދަރަކުން ބީބީސީއަށް ބުންޏެވެ.
އެމެރިކާގެ މިހާރުގެ ރައީސް ޖޯ ބައިޑެންގެ ސަރުކާރުން އެ އެއްބަސްވުމަށް ރުހުންދިނެވެ. ނަމަވެސް އިނގިރޭސި ބޮޑުވަޒީރުގެ އޮފީހުން އިއްޔެ ބުނީ އެެއްބަސްވުމަށްް އަމަލުކުރުން މަޑުޖައްސާލީ ހޯމަ ދުވަހު ހުވާ ކުރައްވާ ޓްރަމްޕްގެ ސަރުކާރަށް އެ އެއްބަސްވުމާ މެދު "ވިސްނާނެ" ފުރުސަތު ދިނުމަށް ކަމަށެވެ.
އިނގިރޭސި ބޮޑުވަޒީރު ކެއިރު ސްޓާމަރުގެ ތަރުޖަމާނު ވިދާޅުވީ އެ އެއްބަސްވުމުގެ ތަފްސީލަށް އެމެރިކާ ސަރުކާރުން ވިސްނާލުމަކީ ވަރަށް އެކަށީގެންވާ ކަމެއް ކަމަށެވެ.
ނަމަވެސް އިދިކޮޅު ޕާޓީގެ ފޮރިން ސެކްރެޓަރީ ޕްރިތީ ޕަޓޭލް ވިދާޅުވީ މިކަމުގެ ސަބަބުން ބޮޑުވަޒީރަށް ވަރަށް ބޮޑު ނިކަމެތިކަމެއް ލިބިފައިވާ ކަމަށެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ ޓްރަމްޕް ވެރިކަމަށް ވަޑައިގަތުމުގެ ކުރިން ޗާގޯސްގެ ރަށްތަކުގެ އެއްބަސްވުމުގައި ސޮއިކުރުމަށް އިނގިރޭސިވިލާތުގައި ވެރިކަން ކުރާ ލޭބާ ޕާޓީން އޮތީ ވަރަށް ބޮޑަށް ކެތްމަދުވެފައި ކަމަށެވެ.
އެ އެއްބަސްވުމަށް ޓްރަމްޕްގެ ސަރުކާރުގެ އިއުތިރާޒެއް އޮންނާނެ ކަމެއް އަދި ނޭނގެ އެވެ. ނަމަވެސް އެ އެއްބަސްވުމާ ގުޅޭ ގޮތުން އެމެރިކާގެ އިންތިހާބީ ރައީސް ފާޅުގައި އެއްޗެއް ވިދާޅުވެފައެއް ނުވެ އެވެ.
ނަމަވެސް އެމެރިކާގެ އާ ސެކްރެޓަރީ އޮފް ސްޓޭޓް މާކޯ ރޫބިއޯ ވިދާޅުވީ އެ އެއްބަސްވުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު ނުރައްކަލެއް ކަމަށެވެ. އޭނާ ތުހުމަތު ކުރެއްވީ އެއީ ޗައިނާއާ ގުޅިފައިވާ ގައުމަކަށް އެ ރަށްތައް ދޫކޮށްލުން ކަމަށެވެ. މޮރިޝަސްއަކީ ޗައިނާއާ އެކު ވިޔަފާރީގެ އެއްބަސްވުމެއް އޮންނަ ގައުމެކެވެ.
ރިފޯމް ޔޫކޭގެ ލީޑަރު އަދި ޓްރަމްޕްގެ ބައިވެރިޔާ ނައިޖެލް ފަރާޖު ވިދާޅުވީ އެ އެއްބަސްވުމުގެ ސަބަބުން އެމެރިކާގެ އިންތިހާބީ ރައީސާ އެކު އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ބޮޑުވަޒީރު ބާއްވާ ގުޅުމަށް ބުރޫއަރާނެ ކަމަށް ގަބޫލުކުރައްވާ ކަމަށެވެ.
"އެމެރިކާ މީހުންނަށް އެކަން އެނގޭ ހިސާބުން... ދުނިޔޭގެ އެންމެ މުހިންމު އަސްކަރީ މަރުކަޒު ކަމަށްވާ ޑިއޭގޯ ގާސިއާ އަކީ ވަރަށް ބޭކާރު އަސްކަރީ މަރުކަޒަކަށް ވެދާނެ. އަޅުގަނޑަށް ހީވަނީ ދެ ސަރުކާރުގެ ދެމެދުގައި އޮންނަ ގުޅުން ދުވަހަކު ވެސް ގާތްނުކުރެވޭ ވަރަށް ދުރުވެދާނެހެން،" ފަރާޖު ވިދާޅުވި އެވެ.
ނަމަވެސް އިއްޔެ އޮތް ބޮޑުވަޒީރާ ސުވާލު ކުރުމުގެ ސެޝަންގައި ކެއިރު ވަނީ އެ އެއްބަސްވުން ދިފާއުކުރައްވައިފަ އެވެ. އޭނާ ވިދާޅުވީ އެ މަޝްވަރާތައް ފުރަތަމަ ފަށާފައިވަނީ ކުރީގެ ސަރުކާރުގައި ކަމަށެވެ. އެ އެއްބަސްވުމަކީ އަސްކަރީ މަރުކަޒު ހިމާޔަތް ކުރުމަށް އޮތް އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތް ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވި އެވެ.
މޮރިޝަސްގެ ބޮޑުވަޒީރު ނަވީން ރަމްގޫލަމް އިއްޔެ ވިދާޅުވީ އެ އެއްބަސްވުމުގައި އިއްޔެ ސޮއިކުރައްވާނެ ކަމަށެވެ. ނަމަވެސް ފަހުން ވަނީ އޭނާގެ ބަންޑާރަ ނައިބު ލަންޑަނަށް ވަޑައިގެން މަޝްވަރާތައް ކުރިއަށް ގެންދަވާނެ ކަމަށް ވިދާޅުވެފަ އެވެ.
އިނގިރޭސިވިލާތުން ޗާގޯސްގެ ރަށްތަކުގެ ނުވަތަ ބްރިޓިޝް އިންޑިއަން އޯޝަން ޓެރިޓަރީގެ ކޮންޓްރޯލް 1965 ވަނަ އަހަރު، އޭރު އެ ގައުމުގެ ކޮލޮނީ، މޮރިޝަސް އިން ނެގި އެވެ. އޭރު އެ ރަށްތަކުގައި ދިރިއުޅެމުން ދިޔަ 1000އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންގެ އާބާދީ ބޭރުކޮށް، ޑިއޭގޯ ގާސިއާ އަސްކަރީ މަރުކަޒަކަށް ބަދަލުކޮށްލި އެވެ.
އިނގިރޭސިވިލާތުން 1968 ވަނަ އަހަރު މިނިވަންކަން ހޯދި މޮރިޝަސް އިން ބުނަމުން އަންނަނީ އެ ރަށްތަކަކީ އެ ގައުމުގެ އަމިއްލަ ރަށްތަކެއް ކަމަށެވެ. އދ.ގެ އެންމެ މަތީ ކޯޓުގެ ލަފާގައި ބުނެފައިވަނީ އިނގިރޭސިވިލާތުން އެ ސަރަހައްދު ހިންގުމަކީ ގާނޫނާ ހިލާފު ކަމެެއް ކަމަށެވެ.
ކޮންޒަވޭޓިވް ޕާޓީގެ ލީޑަރު ކެމީ ބަޑެނޯޗް ވިދާޅުވީ ބޮޑުވަޒީރު ގެންދަވަނީ އިނގިރޭސިވިލާތުގެ ބިންތައް ދޫކޮށްލުމަށް ސިއްރު އެއްބަސްވުމެއް އެކުލަވާލައްވަމުން ކަމަށާއި އެ ނިކަމެތިކަމުގެ އަގު އިނގިރޭސިވިލާތުގައި ޓެކްސް ދައްކާ ފަރާތްތަކުން އަދާކުރާނެ ކަމަށެވެ.