ހަތަރު ސަތޭކަ ފަސްދޮޅަސް ދުވަހަށްވުރެ ދިގު މުއްދަތަކަށް ދެމިގެންދިޔަ ގާޒާގެ ހަނގުރާމަ ހުއްޓާލުމަށް ފަލަސްތީނުގެ ހަމާސް ޖަމާއަތުން އިސްރާއީލާއެކު އެއްބަސްވެއްޖެ އެވެ.
2023 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރުގައި ފެށުނު މި ހަނގުރާމާގައި މިހާތަނަށް 46،000 އަށްވުރެ ގިނަ ފަލަސްތީނު މީހުން ވަނީ އިސްރާއީލުގެ ހަމަލާތަކުގައި މަރުވެފަ އެވެ. މި އެއްބަސްވުމާމެދު އިސްރާއީލުން އަދި ރަސްމީކޮށް ޖަވާބެއް ދީފައެއް ނުވެ އެވެ. ނަމަވެސް ބުރާސްފަތި ދުވަހު އިސްރާއީލު ސަރުކާރުން މިކަމާމެދު ވޯޓެއް ނެގުމަށް ހަމަޖެހިފައިވާ ކަމަށް އެމެރިކާގެ އިންތިޚާބުވެފައިވާ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް ވަނީ ހާމަކުރައްވާފައެވެ.
މި އެއްބަސްވުމުގެ ލިޔުން އަދި ރަސްމީކޮށް ހާމަކޮށްފައި ނުވިނަމަވެސް، މިހާތަނަށް އެނގިފައިވާ މައުލޫމާތު ތިރީގައި މިވަނީއެވެ.
ފުރަތަމަ މަރުހަލާ
ފުރަތަމަ މަރުހަލާ ހިނގާނީ 6 ހަފްތާއަށެވެ. މި މަރުހަލާގައި ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ މަދަނީން ދޫކޮށްލުމާއި، ގާޒާއިން އިސްރާއީލު ސިފައިން އެއްކޮށް ފައިބައި، އިންސާނީ އެހީތެރިކަން އިތުރުކުރެވޭނެ އެވެ.
2023 ވަނަ އަހަރުގެ އޮކްޓޯބަރު 7 ވަނަ ދުވަހު ހަމާސްއިން އިސްރާއީލަށް ދިން ހަމަލާގައި ހިފަހައްޓާފައިވާ 33 އިސްރާއީލު މަދަނީން ދޫކޮށްލެވޭނެ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އަންހެނުންނާއި، ކުޑަކުދިންނާއި، 50 އަހަރުން މަތީގެ މަދަނީން ހިމެނެއެވެ. މިއާ ބަދަލުގައި އިސްރާއީލުން ފަލަސްތީނުގެ 2،000 މީހުން ޖަލު ބަންދުން ދޫކޮށްލާނެ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އުމުރަށް ޖަލަށްލާފައިވާ 250 މީހުންނާއި، އޮކްޓޯބަރު 7 އިން ފެށިގެން ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ 1،000 މީހުން ހިމެނެއެވެ.
މަދަނީން ދޫކޮށްލުމާއެކު، އިސްރާއީލު ސިފައިން ގާޒާއިން ފައިބައި، އިސްރާއީލުގެ ބޯޑަރުން 700 މީޓަރު ދުރަށް ދާނެއެވެ. ނަމަވެސް ނެޓްޒަރިމް ކޮރިޑޯއިން ސިފައިން ފޭބުން އެހެން މަރުހަލާތަކަކަށް ބަހާލެވިދާނެ އެވެ.
އެހީގެ ގޮތުގައި ދުވާލަކު 600 ޓްރަކުގެ މުދާ ގާޒާއަށް ވެއްދޭނެ އެވެ. އަދި ހަނގުރާމައިގެ ސަބަބުން ގެދޮރު ދޫކޮށް ދިޔަ މީހުންނަށް އެނބުރި އުތުރު ސަރަހައްދުތަކަށް ދެވޭނެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ޒަޚަމްވެފައިވާ ފަލަސްޠީނު މީހުން ބޭރު ގައުމުތަކުން ފަރުވާ ހޯދުމުގެ ފުރުސަތު ދެވޭނެ އެވެ.
ފުރަތަމަ މަރުހަލާ ފެށޭތާ 7 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މިސްރާއި ދެމެދު އޮންނަ ރަފާ ބޯޑަރު ހުޅުވޭނެ އެވެ. އަދި މިސްރާއި ގާޒާއާ ދެމެދު އޮންނަ ފިލަޑެލްފިއާ ކޮރިޑޯއިން އިސްރާއީލު ސިފައިން މަދުކޮށް، ފަހުގެ މަރުހަލާއެއްގައި އެއްކޮށް ފައިބާނެ އެވެ.
ފުރަތަމަ މަރުހަލާއަށްފަހު
ދެވަނަ އަދި ތިންވަނަ މަރުހަލާގެ ތަފްސީލުތައް ވަނީ ނިންމާފައެވެ. ނަމަވެސް މި މަރުހަލާތަކުގެ މަޝްވަރާތައް ކުރިއަށްދާނީ ފުރަތަމަ މަރުހަލާގެ ތެރޭގައެވެ.
ފުރަތަމަ މަރުހަލާގައި ދޫކުރެވޭ މަދަނީން ދޫކުރުމަށްފަހު، އިސްރާއީލުން އަލުން ހަމަލާތައް ފަށާނެކަމުގެ ޔަގީންކަން ނުދިނުމަށް އިސްރާއީލުން ވަނީ އިންކާރުކޮށްފަ އެވެ.
ނަމަވެސް އެސޯސިއޭޓެޑް ޕްރެސްއިންބުނާގޮތުގައި މަޝްވަރާތަކުގައި ބައިވެރިވާ ތިން ފަރާތް ކަމުގައިވާ މިސްރު، ގަތަރު އަދި އެމެރިކާއިން ވަނީ މަޝްވަރާތައް ކުރިއަށްދާނެކަމުގެ ޔަގީންކަން ހަމާސްއަށް އަނގަބަހުގެ ދީފަ އެވެ. އަދި ހަ ހަފްތާގެ މުއްދަތު ހަމަވުމުގެ ކުރިން ދެވަނަ އަދި ތިންވަނަ މަރުހަލާ ތަންފީޒުކުރުމަށް މަސައްކަތްކުރާނެ ކަމަށްވެސް ބުނެފައިވެ އެވެ.
ދެވަނަ މަރުހަލާ
ދެވަނަ މަރުހަލާއަށް އިސްރާއީލުން ނިންމައިފިނަމަ، ހަމާސްއިން ބާކީ ތިބި ދިރިތިބި ހައްޔަރުކުރެވިފައިވާ މީހުން ދޫކޮށްލާނެ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ގިނައީ ފިރިހެން ސިފައިންނެވެ. މިއާ ބަދަލުގައި އިސްރާއީލުން އިތުރު ފަލަސްތީނު މީހުން ޖަލު ބަންދުން ދޫކޮށްލާނެ އެވެ. އަދި އިސްރާއީލުން ގާޒާއިން އެއްކޮށް ފައިބާނެ އެވެ.
ނަމަވެސް މި ޝަރުތުތަކާމެދު އިސްރާއީލުގެ ކެބިނެޓުން އަދި ވޯޓުލާފައެއް ނުވެއެވެ. އަދި މި ޝަރުތުތަކަކީ އިސްރާއީލުގެ ބޮޑުވަޒީރު ބެންޖަމިން ނަތަންޔާހޫގެ ސަރުކާރުގައި ހިމެނޭ ހަރުކަށި ވިސްނުމުގެ މެމްބަރުން ބޭނުންވާ ގޮތާ ޚިލާފު ޝަރުތުތަކެކެވެ.
ތިންވަނަ މަރުހަލާ
ތިންވަނަ މަރުހަލާގެ ތަފްސީލުތައް އަދި ސާފެއް ނޫނެވެ.
ޑްރާފްޓް އެއްބަސްވުމުގައިވާ ގޮތުން، ދެވަނަ މަރުހަލާގެ ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަވެއްޖެނަމަ، ތިންވަނަ މަރުހަލާގައި ހައްޔަރުކޮށްފައިވާ މަރުވެފައިވާ މީހުންގެ ހަށިގަނޑުތައް އަނބުރާ ދޫކޮށްލެވޭނެ އެވެ. މިއާ ބަދަލުގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފަރާތްތަކުގެ ބެލުމުގެ ދަށުން 3-5 އަހަރުގެ އާރާސްތުކުރުމުގެ މަޝްރޫއެއް ކުރިއަށް ގެންދެވޭނެ އެވެ.
ހަނގުރާމަ ހުއްޓުމަށްފަހު ގާޒާ ހިންގާނީ ކޮން ފަރާތަކުންކަން އަދި ވަނީ އެއްބަސްވެވިފައެއް ނޫނެވެ. އެމެރިކާއިން ބޭނުންވަނީ އިސްލާހުކުރެވިފައިވާ ފަލަސްތީނު އޮތޯރިޓީއަކުން މިކަން ކުރުމަށެވެ.
އެމެރިކާގެ ޚާރިޖީ ވަޒީރު އެންތަނީ ބްލިންކެން އެޓްލާންޓިކް ކައުންސިލްގައި ދެއްކެވި ވާހަކަފުޅުގައި ވިދާޅުވި ގޮތުން، ހަނގުރާމައަށްފަހުގެ އާރާސްތުކުރުމާއި ވެރިކަން ހިންގުމުގައި ފަލަސްތީނު އޮތޯރިޓީން "ބައިނަލްއަގްވާމީ ބައިވެރިން" ގެނެސްގެން ވަގުތީ ވެރިކަމެއް ގާއިމްކޮށް، އަސާސީ ޚިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދީ، ސަރަހައްދު ބަލަހައްޓަން ޖެހޭނެ އެވެ.
އޭގެ އިތުރުން، ކުރު މުއްދަތެއްގައި ސަލާމަތީ ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމަށް އެހެން ގައުމުތަކުން، ޚާއްޞަކޮށް އަރަބި ގައުމުތަކުން، ސިފައިން ފޮނުވަންޖެހޭނެ އެވެ.
މި ޕްލޭން ކާމިޔާބުވުމަށް ސައުދީ އަރަބިއާ ފަދަ އަރަބި ގައުމުތަކުގެ އެހީތެރިކަން ބޭނުންވާނެ އެވެ. ނަމަވެސް މި ގައުމުތަކުން ބުނެފައިވަނީ ފަލަސްތީނު ދައުލަތެއް ގާއިމްކުރުމުގެ މަގެއް އޮވެގެން ނޫނީ މިކަމުގައި އެހީތެރިވެ ނުދޭނެ ކަމަށެވެ. 1990 ގެ އަހަރުތަކުގައި އޮސްލޯ އެއްބަސްވުމުގައި ދެ ދައުލަތުގެ ހައްލަކަށް އިސްރާއީލުން އެއްބަސްވެފައި ވީނަމަވެސް، މިއީ އިސްރާއީލުގެ ގާނޫނު ހަދާ މަޖިލީހުގައި އިތުރު ޚިޔާލު ތަފާތުވުންތަކެއް އުފެދިދާނެ ކަމެކެވެ.
އިސްރާއީލުން އަދި ގާޒާ ހިންގާނެ ގޮތަކާމެދު އެއްވެސް އެހެން ހުށަހެޅުމެއް ހުށަހަޅާފައެއް ނުވެ އެވެ.